DVD-recensie
De andere Kenilworth
© Paul Korenhof, juli 2019
|
Donizetti: Il castello di Kenilworth |
 |
Een jaar of veertig geleden maakte ik tijdens een concert van de Donizetti Society in Londen de concertante 'herontdekking' met delen van deze opera mee, maar bij een opvoering in Bergamo in 1989 moest ik helaas verstek laten gaan. Gelukkig bezitten we van die uitvoering wel de door Ricordi uitgebrachte cd-registratie en nu is er dus deze tweede opname uit Bergamo, ditmaal nu als uitgave op dvd en Blu-ray Disc. En weer moest ik tot mijn grote spijt de uitvoering zelf missen. Ik had er graag bij willen zijn, zeker na het bekijken en vooral het beluisteren van de videoregistratie.
Bij dat alles moet ik meteen aantekenen dat voor de opnamen uit Bergamo twee verschillende versie werden gebruikt. In 1989 was dat Donizetti's herziene partituur uit 1836 met behalve enkele kleinere aanpassingen ook een omwerking van de belangrijke rol van Warney, de kwaadaardige vertrouweling van Leicester, voor een bariton. Vorig jaar werd daarentegen de originele versie uit 1829 uitgevoerd met Warney als tenor, wat beter bij Donizetti's idioom past maar wat met de noodzaak van twee belcantotenoren wel grotere bezettingsproblemen oplevert.
De plot van deze 'Tudor-opera', de eerste van een reeks die Donizetti zou schrijven over Elizabeth I, doet enigszins denken aan die van Maria Stuarda. Hier is Leicester echter in het geheim getrouwd met Amelia Robsart en als Elizabeth hem op Kenilworth komt bezoeken, draagt hij Warney op zijn vrouw in een vleugel van het kasteel verborgen te houden.
Niet vermoedend dat Warney zelf snode plannen koestert ten aanzien van Amelia, gaat Leicester in op diens suggesties zijn vrouw tijdelijk helemaal weg te zenden. Als Amelia daardoor het gevoel krijgt dat zij uitgerangeerd wordt, gaat zij achter de rug van beide mannen om haar beklag doen bij de koningin, die vervolgens uit haar mond ervaart dat haar geliefde Leicester al met een ander getrouwd is. Wel, "hell hath no fury like a woman scorned", maar Warney tracht de situatie redden en in zijn eigen voordeel om te buigen door Elisabetta op de mouw te spelden dat hij Amelia's echtgenoot is. Amelia ontkent dit en de jaloerse Elisabetta stelt haar in verzekerde bewaring totdat zij heeft uitgezocht hoe de vork in de steel zit.
Als Leicester de koningin de waarheid bekent, is deze furieus, maar ondertussen heeft Warney geconcludeerd dat hij geen schijn van kans bij Amelia heeft. Zijn poging haar te vergiftigen wordt echter op het laatste moment door Amelia's dienstmaagd verijdeld. Op dat moment verschijnt Leicester, even later gevolgd door Elisabetta. Ditmaal accepteert zij de situatie waardig, vergeeft Leicester zijn bedrog en laat Warney arresteren. Eind goed al goed (en bij uitzondering rolt er aan het slot dus geen hoofd, zoals in Maria Stuarda, Anna Bolena en Roberto Devereux).
Evenals in Maria Stuarda is niet de Engelse vorstin maar haar tegenspeelster het belangrijkste karakter in de opera, hoewel Elisabetta wel als 'romantische heldin' de slotscène te zingen krijgt. Ook hier is het feitelijke hoogtepunt trouwens de confrontatie van beide vrouwen halverwege de opera, na een inleidend kwartet uitmondend in een traditionele concertato-finale waarin de sopraan van Elisabetta de boventoon voert. Daarnaast ligt bij beide vrouwenrollen het dramatische zwaartepunt op een paar substantiële duetten, twee van Elisabetta (beide met Leicester), en twee van Amelia, het eerste met Warney en het tweede met Leicester.
Hoewel Il castello di Kenilworth in dramatische kracht en melodieënrijkdom in de schaduw blijft van Maria Stuarda, is het werk zeker waard om gehoord te worden. Kenners horen wel dat de veelschrijver Donizetti zijn enorme oeuvre alleen rond kon krijgen door af en toe bij zichzelf te leen te gaan en behalve wat bekende maten horen we hier zelfs al een sopraanaria met glasharmonica! Daarbij levert zijn melodische vindingrijkheid in combinatie met zijn aanleg om voor de menselijke stem te schrijven weer een reeks fraaie momenten op met als uitschieters het duet van Leicester met Amelia in II en zijn laatste duet met Elisabetta in III.
De voorstelling die vorig jaar werd opgenomen in het schilderachtige Teatro Sociale te Bergamo, wordt gedragen door de stijlvolle directie van Riccardo Frizza die duidelijk ook weet hoe hij de zangers tot steun moet zijn. De bijbehorende toneelbeelden sluiten door sobere maar effectieve decors en iets minder sobere 'historische' kostuums goed aan bij het drama, maar de regie van Maria Pilar Pérez Aspa is wat al te schematisch en het lijkt of de zangers de karakters zelf naar eigen smaak mogen invullen.
Dat laatste maakt dat een al redelijk ervaren tenor als Stefan Pop (Warney) als acteur sterker overkomt dan de bijna nog debuterende Xavier Anduaga als Leicester, maar vocaal houden beide zangers elkaar in evenwicht. Pop is een fractie zwaarder van stem en wil ook meer drama in zijn zang leggen, soms ten koste van de intonatie, maar Anduaga heeft meer weg van een zowel elegante als virtuoze Rossini-tenor.
Met haar lichtere timbre en haar aanleg voor het coloratuurwerk is Jessica Pratt een uitmuntende Elisabetta, al vind ik haar vertolking in de eerste twee bedrijven soms net iets te meisjesachtig en te weinig 'vorstelijk'. Het charisma van Beverly Sills ontbreekt, zowel vocaal als in haar spel (zij doet mij eerder denken aan Renée Fleming in Il pirata), maar veel beter hebben we ze momenteel niet.
Naast haar is de donkerder getimbreerde Carmela Remigio voortreffelijk op haar plaats als Amelia, ook omdat zij als karakter sterker overkomt in de rol die in feite de kern van het drama bevat. Terecht draaien beide zangeressen in Italië al enige tijd in de eerste divisie van het bel canto en daarbij verschillen zij voldoende van elkaar om door het contrast de uitvoering een extra dimensie te verlenen.
De Blu-ray Disc van Dynamic gaat vergezeld van een bescheiden maar goed geïllustreerd en uitstekend leesbaar boekje van zestien pagina's (Italiaans-Engels). Het audiokanaal is fraai van klank en laat evenals cameravoering de theatersfeer goed overkomen, maar de kleuren van deze videoregistratie (niet gemaakt voor televisie) komen soms wat onnatuurlijk over.