E
![]() Column Ezelsmis, ook wel Zottenmis
© Tjako Fennema, januari 2018
|
||||||
Mogelijk als lichtvoetig tegenwicht van de Nashvilleverklaring wordt hier een facet van het kerkelijk leven belicht dat niet in brede kring bekend is. Alhoewel de fonografie slechts 140 jaar oud is - in tijd een schijntje vergeleken met de optekening van het Nieuwe Testament - is er een aantal lp-opnamen bekend, alsmede een heruitgave op cd, van een curieus fenomeen uit de katholieke kerk: de Zottenmis. En Nashville, Tennessee? Die universiteitsstad heeft in de fonografie een bekende klank vanwege de Grand Ole Opry House alsmede van de RCA studio's die beide naam vestigden met country en westernmuziek.
Messe de l'âne, office des fous De wierookvaten werden volgepropt met schoenzolen i.p.v. mirre.. Diakens, acolieten, schriftlezers en kosters schoren zich zowat kaal, wat in die tijd slechts met zwakzinnigen geschiedde. In de beste traditie mocht een processie door de kerk en koorgangen niet ontbreken. Die werd gedragen door zinnebeeldige mime en dans: ad prandium (voor het eetgelag), voor de drank (ad poculum) en voor de spelen (ad ludos). Wijnvaten zouden barsten Op 1 januari (het octaaf van Kerstmis) wordt in feite de besnijdenis des Heeren gevierd, maar genadiglijk werd toegestaan om op deze dag de kerkelijke bloemetjes buiten te zetten. Als eerste werd een ceremoniemeester gekozen (bacularius, kruisdrager) om vervolgens een eigen liturgie op te zetten. Die kreeg de naam Officium Stultorum (Zottenmis), toegewijd aan de ezel die de heilige maagd met haar kind vervoerde op de vlucht naar Egypte.
Ezelsbisschop Amen dicat asine Wat zoveel betekent als: "Hé daar ezel, zeg amen wanneer je vers gras krijgt gevoederd en zeg 2 x amen wanneer het hooi oud is. Allé hop, hop, heer ezel, hop!"
Wie de middeleeuwse teksten waarop Carl Orff zijn Carmina Burana toondichtte heeft gelezen, zal de sfeer herkennen. Zoals zo vaak wordt door de eeuwen heen dit 'heidense' gebruik gekerstend om in de 20ste eeuw te verzanden in de jaarlijkse busreis voor koorleden en misdienaars naar het mirakel van Antwerpen of naar een bedevaartsoord als Kevelaer. Totdat ook deze uitstapjes zo'n 60 jaar geleden verdampten omdat de thuiswacht ernstige signalen kreeg dat de zo innig gewenste devotie op deze meest tweedaagse uitstapjes ver te zoeken was en nimmer werd gevonden. _____________________ PS: M'n lijvige Encyclopédie des Musiques Sacrées (1969, uitg. Labergerie Parijs) geeft geen uitsluitsel over het fenomeen Ezelsmis, maar de uitgebreide hoestekst van een ERATO LP - STU 71285 - Pierre de Corbeil (13de eeuw) wel: Officium Festi Fatuorum (feest voor de onnozelen). Daaruit putte ik voor deze bijdrage. index | ||||||