Bekentenissen van een liefhebber die vooral in zijn puberteitsjaren noodgedwongen op koopjes uit was. Het kopen van een klassieke lp (meestentijds fl. 24,50) kwam overeen met minimaal twee weken krantenbezorgen, dus zgn. premie-, catalogus- en uitverkoopplaten waren van belang voor de kleine portemonnee. Informatie daarover viste ik uit LUISTER, het blad dat ik sinds 1963 spelde. Opvallend was dat de meerderheid van de premieplaten gevuld was met barok wat niet mijn belangstelling had, maar een juichend besproken RCA-lp met Rossini ouvertures (Fritz Reiner) werd prompt aangeschaft waarna zich een nare bromtoon onder de muziek openbaarde waarvoor importeur Inelco zich doof hield.

Via LUISTER vond ik voor een tientje ook het Beethoven-vioolconcert met Zino Francescatti/Bruno Walter op CBS evenals - o puberleed - Carmina Burana van Carl Orff met Eugene Ormandy. Heliodor lp's kostten in die jaren een tientje met mooi, maar oud - soms nog mono - DGG repertoire. Iedereen was in die jaren gespitst op stereo, dus de serie had het moeilijk. Verdacht waren ook de zgn gestereofoniseerde - transcriptie stereo in kapitalen op de hoes - platen die menigmaal beroerder klonken dan de oorspronkelijke mono-opnamen. Een wat was nu 'Gravure universelle' waarmee ERATO adverteerde? Het duurde even voordat we wisten dat het stereo compatible was, Gelukkig presenteerde Decca in 1966 de Ace of Diamondserie met begerenswaardige stereo opnamen ad fl. 13,95. De Vox/Turnaboutplaten van fl. 9,90 waren qua repertoire wel spannend maar technisch menigmaal obscuur. Toch zou ik het moment van verrukking willen herbeleven bij het beluisteren van de Turnabout-lp met Stravinsky's Sacre du Printemps met het Südwestfunkorkchester o.l.v. Jascha Horenstein. Gelukkig was de Consumentenbond het met me eens: bij een vergelijkende platentest bleek dat Horenstein c.s. winnaar. Hij deed er van alle concurrentie het langste over, dus had je het meeste waar voor je geld! Niet te vergeten de roemruchte kennismaking met The Academy of St. Martin- in- the- Fields mede dankzij een in het Nederlands toegelichte kennismakings-lp. Waar ook om werd gevochten was de EMI- lp met Mahlers Lieder eines fahrenden Gesellen met Dietrich Fischer-Dieskau/Wilhelm Furtwängler. Ongekend zo'n opname voor een tientje! Oud-LUISTER -hoofdredacteur Klaas Posthuma was labelmanager bij de Nederlandse tak van EMI geworden en gaf zijn visitekaartje af met deze prachtige lp. Hij verzorgde zelf de uitgebreide hoestekst.

Geluidsconserven
De productieve om niet te zeggen uiterst productieve musicograaf en hoofdredacteur van DISK, Jan de Kruijff heeft zowat alles rond het fenomeen geluidsconserven (zoals hij dat pleegt te duiden) meer dan uitputtend beschreven. Humoristisch vond ik ooit zijn bijdrage over foutpersingen. Dat is een traject waarin ik in mij herkende. Hij kreeg in de jaren '60 zgn. proefpersingen ter recensie, vaak lp's zonder hoes met in handschrift een serienummer op het verder blanco etiket. Ik kwam ze ook wel tegen: in de uitverkoopbakken van prijsstunters als Theo Vilters in Amsterdam. Soms zat er een persbericht bij maar menigmaal kocht je een gloednieuwe lp zonder te weten wat er op stond. Dat leverde vooral bij kamermuziek intrigerende zoekpartijen op. Gelukkig kon ik dan bij orkestmusici terecht die ik dan met de zwartbakelieten telefoonhaak tegen de luidspreker een stukje voorspeelde. Maar een blanco lp met wat later bleek de Symphony in three movements van Stravinsky kostte toch heel wat hoofdbrekens. Het kon ook zijn dat een verkeerde plaat in een hoes zat, uiteraard ook in Hamburg aangeschaft.

Veel kopers weigerden om een lp in de winkel voorgespeeld te krijgen omdat ze zowel de vette vingers van het personeel als de winkelplatenspeler niet vertrouwden! De Wet van Murphy is keihard. Zo'n foutaanschaf betreft altijd een uiterst bijzondere uitvoering die gegarandeerd in een of ander ver oord is aangeschaft: uniek, onvervangbaar en lp's terugsturen naar Tulsa, Oklahoma is ook zowat. Erger wordt het wanneer je een pianoconcert van Mozart verwacht en dat Benny Goodman uit de luidsprekers klinkt. Gauw de plaat van de draaitafel genomen en het labelopschrift gecontroleerd. Er staat toch echt het 22ste pianoconcert van Mozart met Wilhelm Backhaus. En dat is dan onveranderlijk een bijzondere persing van een lp die in Tokio bij een bedrijfsbezoek aan Denon is verkregen.

Wie ooit een excursie in een platen- of cd-perserij meemaakte, weet dat een fout zó is gemaakt, nl bij het verwisselen van matrijzen waarbij een paar schijven de helft van de oude en de helft van de nieuwe persopdracht kunnen bevatten. Ook de etiketten (labels) worden met de hand opgelegd en wanneer de operator even niet oplet gaat dat ook wel eens fout. Bij loonperserijen die voor verschillende opdrachtgevers werken, kun je het treffen dat het etiket van de ene lp-zijde van een heel ander merk is dan die op de keerzijde.

Sellotape
Een apart probleem diende zich aan in mijn contacten met Deutsche Grammophon Gesellschaft. De Nederlandse vertegenwoordiging werd geleid door de eerste doctorandus in het Nederlandse platenlandschap, wijlen Jan van Barth. een kleurrijke man met een lichtelijk explosief karakter. Hij schonk mij felbegeerde DGG-lp's waarna ik thuis bij het afspelen ontdekte dat hij gemakshalve stroken sellotape op het plaatopppervlak had geplakt met vrijlating van het fragment dat afgespeeld moest worden. Zo kon zijn technisch assistent geen fouten begaan. Onbruikbaar dus die platen. Ook etiketten die niet rond het middengat zaten maar ergens excentrisch op het plaatoppervlak kleefden en zodoende het afspelen van het laatste deel van die lp-kant onmogelijk maakten.

Van oude platenzaken, de dingen die voorbij gaan
Wat te denken van muziekpaleizen die niet meer zijn? Rijken & De Lange, Radio Te Kaat, Landré, C.C. Bender's piano- en orgelhandel, Goldschmeding, The Electric Gramophone, Muziek Smith, Wagenaar, De Discus, Calis. Kamerman, Hakkert, Sprenger/Den Haag, De Tombe, Richter en sinds kort Broekmans & Van Poppel naast het Concertgebouw. Het bedrijf sluit dezer dagen de deuren.

Vergane glorie: Rijken & De Lange aan de Rotterdamse Lijnbaan

De Philips microscoop
Philips was zo vriendelijk om platen- en 'bruingoed'-winkeliers een microscoopje te schenken waar Philips pickupkoppen zó opgeschoven konden worden, maar met wat moeite ook ander merken pickupnaalden gecontroleerd konden worden op naaldslijtage. Want vooral saffiernaalden gingen naar zeggen slechts 100 speeluren mee en een diamantnaald - die veel langer meekon - was kostbaar. Jammer genoeg wist het gros van het winkelpersoneel niet met het ding om te gaan en werden vele jaren op dreigende toon naalden afgekeurd waarmee niets aan de hand was. Niemand vond dat erg: als eerste de kassa niet terwijl de eigenaar voor een tijdje van een prangende onzekerheid was verlost.

Hiermee ga ik de kerstdagen in, maar niet nadat ik een lp uit de HMV-serie Invito alla musica (in 1966 aangeschaft: fl. 9,90) met de Symfonie en ré van César Franck met de Belgische dirigent André Cluytens op de draaitafel heb gevlijd.