Het is uitermate treurig maar daardoor niet minder waar: de fameuze NTR ZaterdagMatinee kan wegens gebrek aan voldoende financiële middelen binnenkort alleen nog met het nodige kunst en vliegwerk compositieopdrachten verstrekken. Artistiek directeur Kees Vlaardingerboek heeft zich er inmiddels behoorlijk boos over gemaakt. Voor hem staat vast dat hiermee een 'kernactiviteit' van de ZaterdagMatinee verloren dreigt te gaan. Komende zaterdag gaat in het Amsterdamse Concertgebouw The Tell Tale-Hear van Willem Jeths, een compositieopdracht van de Matinee, in première. De vraag die daarbij onmiddellijk opdoemt: komt er een nog vervolg?

Het Fonds voor de Podiumkunsten verstrekte nog in 2015 een subsidie van 150.000 euro voor de komende twee jaar, speciaal bestemd voor compositieopdrachten aan Nederlandse toondichters. Vlaardingerbroek had er min of meer op gerekend dat voor de periode 2017-19 wederom een soortgelijke subsidie zou worden verstrekt, maar het liep helaas anders: het beschikbare budget bleek daarvoor te krap. Wel oordeelde het Fonds positief over de aanvraag, maar dat maakt de uiteindelijke uitkomst er niet beter op. Het is zelfs nog minder dan een doekje voor het bloeden. De Matinee zal het, wat het Fonds betreft, voortaan moeten doen met slechts een projectsubsidie van 20.000 euro. Een dergelijk schamel bedrag laat daardoor geen ruimte meer voor nieuwe opdrachten.

Volgens Vlaardingerbroek steekt het Fonds liever geld in composities waarvan de uitvoering zich niet beperkt tot een eenmalig evenement in het Concertgebouw, met een maximale actieradius van zo'n 2.000 bezoekers en zo'n 60.000 radioluisteraars (het Matineeprogramma wordt steevast door Radio 4 live uitgezonden). Natuurlijk, hoe meer uitvoeringen des te meer vreugd, maar "dat kunnen we niet afdwingen," aldus Vlaardingerbroek. Bovendien, "wij onderscheiden ons juist door werken in grote bezetting van Nederlandse componisten. Om die te hernemen is voor anderen vaak te risicovol of te duur."

In een onlangs door de Raad voor Cultuur uitgebracht advies wordt geopperd om compositieopdrachten te financieren vanuit de jaarlijkse subsidiepot van 21 miljoen die de rijksoverheid voor de Stichting Omroep Muziek beschikbaar heeft gesteld. Het is een optie die misschien nog verder zal worden uitgewerkt, maar op dit moment is daar onvoldoende zicht op.

Ondanks de zich samenpakkende donkere wolken boven het subsidiefront is het gelukkig (nog) niet zo dat de ZaterdagMatinee daardoor geen compositieopdrachten meer zal verstrekken. Zij het dat er inmiddels wel een forse slag om de arm is. Vlaardingerbroek: "De opdracht staat en we gaan je stuk ook uitvoeren, maar het geld moeten we nog zien te regelen."

Ons mederedactielid Maarten Brandt stuurde de volgende reactie naar het Fonds Podiumkunsten:

"Dames en heren,
Schandalig om de NTR ZaterdagMatinee niet meer te ondersteunen wat compositieopdrachten betreft. Woorden schieten tekort om mijn woede hierover te uiten en niet in een scheldkanonnade te ontaarden, waarvan ik me realiseer dat dit niets helpt. De Matinee heeft als geen andere concertserie een voorbeeldfunctie met een niet alleen landelijke maar ook mondiale uitstraling, mede en vooral ook waar dit het opdrachtenbeleid betreft. Speciaal in een tijd waarin de andere orkesten nauwelijks meer Nederlandse muziek spelen is die functie van levensbelang voor het voorbestaan van die muziek. Om met wijlen Sergiu Celibidache te spreken: dit is "reinster Kulturmord". Heeft men zich nooit afgevraagd waarom bijvoorbeeld een stuk als het Blokfluitconcert van Willem Jeths buiten onze landsgrenzen, niet alleen in Duitsland, maar zelfs in Australië , is uitgevoerd? Welnu, omdat dit werk in het kader van de Matinee ten doop is gehouden. In het verleden zijn er ook vele voorbeelden te vinden van werken van Keuris, Ketting, De Vries, (Louis) Andriessen en noem maar op. Om van internationale opdrachten nog maar te zwijgen.
Halbe Zijlstra was een ramp, maar dit geldt voor uw Fonds niet minder.
Hier is maar een woord voor: schandalig!!!"

De boodschap is duidelijk, maar de krijtlijnen lijken definitief te zijn getrokken: het Fonds Podiumkunsten is niet meer bereid te investeren in nieuw werk van Nederlandse componisten. Het past in een blijkbaar niet te stoppen afkalvingsproces dat de cultuursector diep heeft geraakt en nog zal raken.