CD-recensie
© Siebe Riedstra, oktober 2019
Weinberg: Fluitconcert nr. 1, op. 78 - nr. 2, op. 148b - 12 Stukken voor fluit en orkest, op. 29b - 5 Stukken voor fluit en piano Claudia Stein (fluit), Elisaveta Blumina (piano), Szczecin Philharmonic Orchestra o.l.v. David Robert Coleman |
De wegen van de muziekgeschiedenis zijn vaak ondoorgrondelijk en soms onbarmhartig. In het geval van Mieczyslaw Weinberg (1919-1996) is dat twee keer raak. Met zijn Pools/Russisch/Joodse achtergrond was hij eerst het slachtoffer van Hitlers vervolgingswaan en daarna blootgesteld aan het antisemitisme en de politieke chicanes van Stalin. Dat hij overleefde, succesvol kon worden en daarbij zijn goede humeur ook nog wist te behouden is een godswonder. Dat goede humeur horen we vooral terug in zijn soloconcerten, werken die hij veelal op verzoek van bekende Russische virtuozen als David Oistrakh en Mstislav Rostropovitsj componeerde.
Volgens de toelichting schreef Weinberg in 1947 zijn Twaalf stukken opus 29 voor de Russische fluitvirtuoos Alexander Korneyev (1930-2010). Aangezien Korneyev in 1947 pas zeventien jaar oud was mogen we die bewering naar het land der fabelen verwijzen. Maar het Eerste fluitconcert opus 75 uit 1961 werd wel degelijk voor Korneyev geschreven, evenals het Tweede fluitconcert opus 148 uit 1987, een van zijn laatste werken. Overigens heeft Korneyev dat Tweede concert nooit gespeeld, het bleef onuitgevoerd liggen tot 2001, toen de Zweedse fluitist Anders Jornhäll de wereldpremière en de latere plaatpremière op Chandos verzorgde. De Vijf stukken voor fluit en piano uit 1947 zijn pas onlangs weer boven water gekomen, en gezien het feit dat veel fluitisten zich bezighouden met transcripties van Prokofjevs vioolmuziek een regelrechte uitdaging. Schitterende muziek, zowel muzikaal als technisch uitdagend en van een substantiële lengte. Een open invitatie voor aspirerende fluitvirtuozen!
Bovengenoemde opname op Chandos (CHSA 5064) bevat alleen de beide fluitconcerten, naast het Klarinetconcert opus 104 en de Fantasie voor cello opus 52. Over de versies en de instrumentale bezetting van de concerten bestaat in beide toelichtingen enige verwarring. In de eerste plaats wordt niet duidelijk vermeld dat het Eerste fluitconcert is geschreven met begeleiding van een strijkorkest. Ingewikkelder wordt het bij het Tweede concert, dat in zijn oorspronkelijke gedaante werd geschreven voor een klein symfonieorkest (zo te horen met houtblazers en twee hoorns). Toen Korneyev het niet speelde maakte Weinberg een nieuwe versie voor strijkorkest. De toelichting bij deze Naxos uitgave beweert dat de première die Jornhäll in Zweden speelde de tweede versie voor strijkorkest zou zijn geweest, maar in de toelichting bij de Chandos-cd lezen we dat het ging om de grotere oorspronkelijke orkestversie (die ook op de cd staat). Hoe dan ook, op deze Naxos uitgave horen we de beide fluitconcerten met begeleiding van strijkorkest. De bewerking die Weinberg in 1987 maakte van de Twaalf stukken uit 1947 is eveneens beperkt tot een strijkorkest.
Claudia Stein is solofluitiste van de Berliner Staatskapelle (het orkest van de Staatsoper unter den Linden, chef Daniel Barenboim). David Robert Coleman is eveneens gelieerd met de activiteiten van Barenboim, en is behalve als dirigent ook actief als componist. In het Poolse Szczecin vonden ze een uitstekend strijkorkest waarmee ze deze juweeltjes een schitterende vertolking bezorgden. De opname is een lust voor het oor.
Er is al veel gezegd en geschreven over het feit dat de muziek van Weinberg soms als twee druppels water lijkt op die van Sjostakovitsj. Misschien aardig om het eens om te keren: wanneer het Tweede fluitconcert van Weinberg geschreven zou zijn door vriend Dmitri zouden fluitisten staan te trappelen om het op hun repertoire te nemen. De wegen van de muziekgeschiedenis zijn ondoorgrondelijk en onbarmhartig. Maar er gloort hoop voor Mieczyslaw Weinberg.