CD-recensie

© Siebe Riedstra, juni 2024

De recente discografische belangstelling voor de Afro-Amerikaanse componist George Walker danken we aan Sir Simon Rattle. Tijdens de corona maatregelen zocht hij naar alternatief repertoire voor zijn London Symphony Orchestra en werd door muziekjournalist Tom Service attent gemaakt op deze componist. Walker was de eerste zwarte componist die (in 1996) een Pulitzer Prize in de wacht sleepte met Lilacs, een zangcyclus voor sopraan en groot orkest op de bekende tekst van Walt Whitman: When lilacs last in the dooryard bloomed. Op YouTube is een video-opname van zijn uitvoering te zien, met Nicole Cabell als soliste.

Walker ziet zichzelf niet als een exponent van het traditionele Afro-Amerikaanse componeren, maar in de eerste plaats als een Amerikaanse componist. Hij heeft daar een uitgesproken mening over, die er in het volgende citaat (uit een interview) niet om liegt:

"I've benefited from being a black composer in the sense that when there are symposiums given of music by black composers, I would get performances by orchestras that otherwise would not have done the works. The other aspect, of course, is that if I were not black, I would have had a far wider dispersion of my music and more performances."

In de toelichting bij de cd vertelt dirigent Gianandrea Noseda hoe hij op zijn beurt door Sir Simon attent werd gemaakt op de vijf Sinfonia's van George Walker. Temeer omdat Walker honderd jaar eerder werd geboren in Washington DC, de hoofdstad van Amerika en de thuishaven van het National Symphony Orchestra, waarvan Noseda sinds 2017 chef-dirigent is. Noseda verdiepte zich in de partituren en besloot tot een dapper initiatief: een cyclus van de negen symfonieën van Beethoven te combineren met een integrale uitvoering van de vijf Sinfonia's van Walker. Uit de opnamedata valt af te leiden dat (bijvoorbeeld) de Tweede Sinfonia en Beethovens Tweede Symfonie samen werden geprogrammeerd, net als de nummers vier. Beide cycli werden live geregistreerd en zijn uitgebracht op het eigen label van het orkest. De Sinfonia's zijn aanvankelijk separaat beschikbaar gesteld als individuele downloads en zijn nu gebundeld op een cd. Hetzelfde geldt overigens ook voor Beethoven, onlangs uitgebracht in een box met 7 cd's (NSO0013).

George (Theophilus) Walker werd geboren in 1922 in Washington D.C. en studeerde onder meer aan het Curtis Institute of Music (piano bij Rudolf Serkin) en aan het American Conservatory te Parijs (compositie bij Nadia Boulanger). Hij boekte opvallende successen door als eerste gekleurde pianist op te treden met onder andere Eugene Ormandy en het Philadelphia Orchestra. Tot zijn woede en frustratie lukte het hem niet om als concertpianist door het glazen plafond van het racisme te stoten. Het grootste deel van zijn bestaan bracht hij door als docent aan Rutgers University. Dat stelde hem in ieder geval in staat tot het schrijven van een omvangrijk oeuvre. In 1996 kreeg hij zoals reeds vermeld de Pulitzer Prize toegekend. Tussen 1984 en 2016 componeerde hij vijf Sinfonia's, met een tijdsduur tussen tien minuten en een kwartier, deels met een doorgecomponeerde maar vaak wel meerdelige opbouw. In de laatste, met de titel Visions, is er sprake van een gedeclameerde tekstbijdrage, ingegeven door de massale schietpartij in 2015 in een zwarte kerk in Charleston. Tot aan zijn dood in 2018 bleef hij als componist actief.

Walkers vocabulaire verraadt sporadisch invloeden van het serialisme, maar wordt vooral gekarakteriseerd door neoklassieke vormmodellen, pregnante melodieën (flarden van spirituals), dramatische instrumentale kleuren, complexe ritmes, en regelmatig gebruik van elementen uit jazz en blues. Opvallend is de sublieme kwaliteit van zijn orkestraties, duidelijk beïnvloed door Alban Berg. Gemakkelijke muziek is dit niet, en Walker was zich daarvan kennelijk bewust toen hij het zeer toegankelijke tweede deel van zijn eerste strijkkwartet onder de titel Lyric for Strings in een zetting voor strijkorkest publiceerde.

Over de kwaliteit van deze uitgave kunnen we kort zijn. Hier wordt, zeker gezien het feit dat er sprake is van live-opnamen, een formidabele prestatie geleverd. Niet alleen door het orkest dat speelt alsof zijn leven ervan afhangt, maar ook door het opnameteam en niet in de laatste plaats door de totale overgave van Gianandrea Noseda. Eindelijk krijgt George Walker de aandacht die hij verdient. Niet om zijn huidskleur, maar om de intrinsieke kwaliteit van zijn componeren.

index