CD-recensie

© Siebe Riedstra, mei 2014

Antonio Vivaldi (1678-1741) was maar zeven jaar ouder dan Johann Sebastian Bach en Georg Friedrich Händel. Toch heeft het tot in de twintigste eeuw geduurd tot er enige belangstelling voor zijn muziek werd getoond. Een gek verhaal eigenlijk, want niemand minder dan de vioolvirtuoos Fritz Kreisler was de instigator. Hij had er een handje van om werken van vergeten componisten uit de barok aan de vergetelheid te ontrukken en aan zijn dankbare publiek voor te stellen. Zo liet hij ze kennis maken met composities van onder andere Pugnani, Tartini en Vivaldi. Kreisler had natuurlijk geen tijd en al helemaal geen zin om zich in stoffige archieven bezig te houden met vergeelde manuscripten, en dus componeerde hij die stukken zelf. Vooral met het Concert in C van Antonio Vivaldi wist hij zo interesse te wekken voor een componist die in die tijd nauwelijks meer was dan een voetnoot in de muziekgeschiedenisboeken. De Franse musicoloog Marc Pincherle was er zo van onder de indruk, dat hij besloot om nader onderzoek naar deze vergeten componist te doen.
Dat onderzoek van Pincherle duurde enige decennia, maar het resultaat mag er zijn: het eerste standaardwerk over Vivaldi, Antonio Vivaldi et la musique instrumentale, gepubliceerd in 1948, dat tot op de dag van vandaag geldt als een van de gezaghebbende publicaties over deze componist. Dat het hem zoveel tijd kostte kwam door de tussentijdse ontdekking van een enorme hoeveelheid manuscripten van Vivaldi in de jaren 1920. Die ontdekking was op zijn beurt weer de aanleiding voor muziekuitgever Ricordi om over te gaan tot een moderne uitgave van het werk van de meester. Dat was in 1947, en in 1958 mocht het platenkopende publiek kennismaken met de 'Vier Jaargetijden', in een uitvoering van I Musici en uitgebracht op het label Philips. De rest is geschiedenis.

De Deense musicoloog Peter Ryom (1937) was de volgende die zich bezighield met het ordenen van de enorme berg aan manuscripten. Hij zette de zaken op een rijtje in zijn RV catalogus, analoog aan de KV van Mozart. Waarbij de V in RV niet voor Vivaldi staat - RV betekent Ryom Verzeichnis. De catalogus van Ryom bevat tegen de achthonderd werken, en er is intussen veel meer ontdekt. Ryom heeft zijn catalogus heel overzichtelijk geordend. De hoboconcerten staan keurig op een rijtje, van RV 446-465, twintig concerten. Appeltje eitje zou je denken, maar nee, Vivaldi bewerkte een aantal vioolconcerten en fagotconcerten voor de hobo. Bovendien was Vivaldi een geliefd artikel voor de muziekuitgevers van zijn tijd. Zo komt het dat verschillende concerten niet alleen een RV nummer hebben, maar ook een opusnummer. Dat was in de meeste gevallen een initiatief van de uitgever, en niet van de componist.

Dit is niet de eerste keer dat Brilliant zich bezig houdt met de hoboconcerten van Vivaldi. Al eerder bracht men een box uit met drie cd's, een licentie van het Duitse label Capriccio, gespeeld door Burkhard Glaetzner. Daarop vinden we viertien concerten, plus de drie concerten voor twee hobo's, RV534-6. Ingo Goretzki is de tweede hoboïst, en het Neues Bachisches Collegium Musicum Leipzig wordt gedirigeerd door Max Pommer. Er wordt op moderne instrumenten gespeeld, de opnamen dateren uit 1989, en werden destijds als exemplarisch ervaren.

Op de nieuwe uitgave heeft Pier Luigi Fabretti echt alle twintig concerten uit Ryoms catalogus opgenomen, en hij voegt er zelfs eentje aan toe. Het concert in C, RV184 geldt al lang als behorend tot de officiële canon: ook Glaetzner nam het in 1989 op in zijn selectie. Fabretti heeft zelf de editie van deze concerten verzorgd, en heeft zijn cd's ingedeeld met een thematische samenhang. De eerste cd heet The Printed Concertos, verwijzend naar bovengenoemde uitgeverspraktijken, vandaar de toegevoegde opusnummers. Op nummer twee, The Turin Autographs, horen we locale manuscripten, waaronder vier bewerkingen van fagotconcerten. De derde cd houdt zich bezig met The Europian Collections, het deel van Vivaldi's oeuvre dat eeuwenlang lag te slapen in Duitse en Zweedse archieven. Fabretti werkt samen met een enkelvoudig bezet ensemble, een strijkkwintet plus continuo, afwisselend klavecimbel en orgel. Uiteraard wordt er gespeeld op een tijdeigen instrumentarium.

Voor zover ik weet is dit de eerste integrale opname van alle (éénen)twintig hoboconcerten van Vivaldi, en dus meer dan welkom. Fabretti is een uitstekende hoboïst die zijn faam heeft verdiend in alle mogelijke specialistische ensembles, van La Petite Bande tot L'Europa Galante. Hij paart zijn virtuoze spel op dit hondsmoeilijke instrument aan een diepgeworteld inzicht in de materie, dat tevens tot uiting komt in een voorbeeldig geschreven toelichting. Ook voor de opname niets dan lof. Een onmisbare toevoeging aan de catalogus.

index