CD-recensie
© Siebe Riedstra, juli 2017
Buku of Horn - Arno B plays JacobTV (ter) Veldhuis: Tallahatchie Concerto voor altsaxofoon en kamerorkest - Buku, voor altsaxofoon en boombox - May This Bliss Never End, voor tenorsaxofoon, piano en boombox - The Garden of Love, voor sopraansaxofoon en boombox - Grab It!, voor tenorsaxofoon en boombox Arno Bornkamp (saxofoons), Ivo Janssen (piano), Het Gelders Orkest o.l.v. Jurjen Hempel Basta 30-919-62 • 52' • |
JacobTV (1951) is de rasechte Groningse componist Jacob ter Veldhuis. Hij speelde in de band van Herman Brood, maar studeerde tegelijkertijd compositie bij Willem Frederik Bon, een geniale twaalftoonskunstenaar. Van hem leerde Ter Veldhuis hoe je eigentijdse noten schrijft - van Herman Brood hoe je een publiek moet bespelen. Ter Veldhuis heeft met vallen en opstaan zijn eigen onmiskenbare klanktaal gevonden: hij noemt zichzelf 'een avant-popcomponist die zijn werken pepert met suiker'. Een taal die in grote symfonische bezettingen bijna zwelgt in welluidendheid, en die in een heel ander kader vertaald wordt naar obsessieve herhalingen van stukjes tekst, het liefst geknipt uit Amerikaanse 'reality TV shows'. Zo stelt hij een 'soundtrack' samen waardoor een instrumentalist kan samenspelen met een 'boombox', ook bekend onder de naam 'ghettoblaster'. Een intrigerende combinatie van stijlen is het resultaat - gecomponeerde 'rap' zou je kunnen zeggen. Een jong publiek voelt zich aangesproken, musici voelen zich uitgedaagd - Jacob ter Veldhuis werd een eigentijdse componist met een publiek tot ver over de grenzen. Succes in New York is niet te combineren met een onuitspreekbare achternaam. Tijd voor een update. Jacob Ter Veldhuis werd JacobTV.
In 1998 schreef Jacob een stuk voor het Aurelia Saxofoon Kwartet, waarin Arno Bornkamp tenorsax speelde. Pitch Black voor boombox en saxofoonkwartet was wat Bornkamp betreft het begin van een vruchtbare samenwerking, waarin de horn een hoofdrol speelt. In 2006 resulteerde dat in Buku of Horn - een verwijzing naar de uitspraak van Charlie Parker die over Dizzy Gillespie wist te vertellen: 'he played in the vernaculary streets of 'Buku', Buku of Horn, yeah'. Buku is slang voor het Franse beaucoup, horn is slang voor de sax. Hier maakt TV geen gebruik van snippers tekst, maar van snippers muziek, geknipt uit talloze opnamen en te kort om herkenbaar te zijn - maar heel karakteristiek voor het idioom waarover Charlie Parker het heeft.
May this bliss never end was Jacobs eerste werk voor boombox en instrumentalisten, geschreven in 1996 voor cello en piano, tussen 2006 en 2008 omgeschreven voor tenorsax. De tekst is afkomstig uit een van de laatste interviews met jazztrompettist Chet Baker, voor zijn tragische val uit het raam van een Amsterdamse hotelkamer.
The Garden of Love maakt gebruik van een gedicht van William Blake, een tekst die door TV op een ironische manier ritmisch wordt gemanipuleerd. Oorspronkelijk geschreven voor hoboïst Bart Schneemann is het vele malen omgeschreven, hier voor sopraansax.
Grab it! is een oorspronkelijk werk voor tenorsaxofoon en boombox uit 1999. De tekst bestaat uit fragmenten van uitspraken van ter dood veroordeelde gevangenen in Amerikaanse gevangenissen. De ritmische energie, gecombineerd met het rauwe taalgebruik - motherfucker heeft vier lettergrepen - zorgde ervoor dat het een van TV's meestgespeelde stukken is geworden, omgeschreven naar bezettingen varierend van elektrische gitaar tot big-band.
Jacob Ter Veldhuis weet waar Abraham de mosterd haalt, en deze cd levert het onomstotelijke bewijs. Voor de traditioneel ingestelde klassieke muziekliefhebber is er het Tallahachie Concerto, in première gebracht op 3 maart 2002 in de Vrijdag van Vredenburg met het Radio Kamerorkest. Hier luisteren we wonder boven wonder naar een opname die speciaal voor deze cd tot stand kwam in het Arnhemse Musis Sacrum, waar het Gelders Orkest onder leiding stond van Jurjen Hempel. Het eerste deel van dat (tweedelige) concert levert het overtuigende bewijs van de uitspraak van Arnold Schönberg dat er in C-groot nog veel goede muziek te schrijven valt. Met een heel ander publiek weet hij contact te maken door zijn boombox stukken, die zich niet beperken tot één genre, maar moeiteloos wisselen van klassieke jazz naar bebop en rap.
JacobTV is niet alleen in Nederland een unieke verschijning, hij is tot ver buiten de landsgrenzen aanwezig. Arno Bornkamp behoort al enige decennia tot de top van zijn metier, met masterclasses over de gehele wereld. Samen zorgen ze hier voor een boeiende samenvatting van een essentieel deel van het oeuvre van JacobTV.