CD-recensie
© Siebe Riedstra, mei 2021
Tournemire: Orgelwerken CD 1: Symphonie Choral d'Orgue op. 69 – Sei Fioretti op. 60 – Symphonie Sacrée op. 71 CD 2: Trois Poèmes op. 59 – Suite Evocatrice op. 74 – Deux Fresques symphoniques sacrées op. 75/76 CD 3: Fantaisie symphonique op. 64 – Sept Chorals-Poèmes d'Orgue pour les sept paroles du Xrist op. 67 CD 4: Andantino op. 2 – Sortie pour Grand Orgue op. 3 – Pièce symphonique pour Grand Orgue op. 16 – Suite de Morceaux pour Grand Orgue op. 19/24 – Triple Choral pour Grand Orgue op. 41 Tjeerd van der Ploeg (orgel) |
De Franse componist en organist Charles Tournemire is een enigmatisch fenomeen, al was het alleen maar om het feit dat de helft van zijn scheppingen nog steeds niet in druk verschenen zijn. We kunnen daar direct aan toevoegen dat de andere helft niet wordt uitgevoerd. Met één belangrijke uitzondering: zijn orgelcomposities zijn zo nu en dan nog te horen, op concerten en geluidsdragers. Ook in orgelland Nederland, waar tenminste één organist bezig is geweest om zijn orgelwerken op cd vast te leggen, Tjeerd van der Ploeg.
Tournemire werd geboren in 1870, hij studeerde orgel bij Widor, maar zijn liefde ging uit naar Cesar Franck. Hij kon nog net een jaartje meepikken in de compositieklas van Franck, en na het overlijden van zijn idool werd hij uiteindelijk zijn opvolger als organist van de Parijse Sainte-Clotilde. Als organist en improvisator genoot hij een kolossale reputatie. In 1930 maakte hij op ‘zijn' orgel opnamen van een vijftal improvisaties. Ze zijn door zijn leerling Maurice Duruflé uitgeschreven en als concertwerken tot zijn meest gespeelde stukken gaan behoren. In het laatste decennium van zijn leven – hij overleed in 1939 - wijdde Tournemire zich aan de compositie van zijn magnum opus voor orgel, L'Orgue Mystique, een encyclopedisch werk met de complete muziek voor de katholieke eredienst van iedere zon- en feestdag van het kerkelijk jaar. Wie wil begrijpen waar Olivier Messiaens muzikale wortels liggen, moet zijn oor eens bij Tournemire te luisteren leggen.
Tjeerd van der Ploeg (1958) studeerde bij Piet Post, Jan Jongepier en Jacques van Oortmerssen, bij wie hij in 1985 afstudeerde aan het Amsterdams Conservatorium. Zijn naam is nauw verbonden met het onvervalst Engelse Nicholson orgel in de Christoforuskerk te Schagen, waar hij sinds 2002 als titularis werkzaam is. Van der Ploeg heeft tussen 1999 en 2001 voor het label VLS vier cd's opgenomen met concertwerken van Tournemire, ingespeeld op gerenommeerde Cavaillé-Coll instrumenten in Frankrijk. Daarnaast is hij begonnen aan een integrale registratie van L'Orgue Mystique, waarvan inmiddels vijf delen verschenen zijn. Het overlijden van Hans van Laar van het label VLS heeft echter tragische gevolgen gehad voor de voortzetting van het project. Dat zal een van de redenen zijn geweest om de vier cd's met de concertwerken opnieuw uit te brengen op het label Brilliant.
Deze cd's zijn bij verschijnen al met complimenten overladen. De originele toelichtingen door Van der Ploeg zelf zijn integraal overgenomen (alleen Engels), aangevuld met de betreffende disposities. Een aardige bijzonderheid is dat Gemma Coebergh, de opvolgster van Albert de Klerk aan de Haarlemse Josefkerk, meewerkte als registrante. Van der Ploeg is vergroeid met de klanktaal van Tournemire, staat in technisch opzicht ver boven de materie in orgelspel dat een weldadige rust paart aan gestuurde energie. Voor de orgelvriend zowel als de nieuwsgierige muziekliefhebber is de heruitgave van deze vier schijfjes in een handzaam doosje voor een verwaarloosbaar bedrag een geschenk uit de hemel van Tournemire.