CD-recensie
© Siebe Riedstra, mei 2017
Sjostakovitsj: The Gadfly op. 97a (suite) Sviridov: Snowstorm (suite) Lithanian Chamber Orchestra o.l.v. Saulius Sondeckis (Sjostakovitsj) Cugate Classics CGC026-2 • 76' • Opname: 1995, Vilnius (Litouwen); 2002, Sint-Petersburg (Rusland) |  |
Zoals u uit bovenstaande opnamegegevens kunt opmaken is dit een heruitgave, de cd kwam uit in mei 2017. Waarom? In het boekje wordt er geen melding van gemaakt, maar de publiciteit van de distributeur wijst op het overlijden van dirigent Saulius Sondeckis (1928-2016). Sondeckis richtte in 1960 het Kamerorkest van Litouwen op, dat hij dirigeerde tot 2006. Hij laat een rijke discografie na, met o.a. belangrijke premières van werken van Arvo Pärt. Dat men voor de suite uit de filmmuziek bij The Gadfly (De Horzel) van Sjostakovitsj gekozen heeft wordt wellicht verklaard door de andere titel op deze schijf, de suite uit de filmmuziek bij The Snowstorm van Georgy Sviridov (1915-1998). Sviridov was een leerling van Sjostakovitsj, en dat is hier goed te horen.
Waar filmmuziek in Hollywood een medium is waarmee je schatrijk kunt worden (denk aan John Williams en Hans Zimmer) was het in de voormalige Sovjet-Unie vooral een medium om te overleven. Componisten die onder zware kritiek van de partij te lijden hadden weken graag uit naar projecten die brood op de plank brachten, film- en toneelmuziek. Stapels partituren heeft Sjostakovitsj afgeleverd, waar hij later nooit meer naar omkeek. De muzikale taal van zijn concertwerken lijkt in de verste verte niet op zijn broodschrijverij, enkele uitzonderingen als de toneelmuziek bij Hamlet en de film Vijf Dagen, Vijf Nachten daargelaten. De suites, eufemistisch jazzsuites genoemd, werden door zijn amanuensis Levon Atovmian uit de filmmuziek samengesteld. Het gigantische succes dat André Rieu boekte met de Wals uit een van die suites zou van Sjostakovitsj posthuum een rijk man gemaakt hebben.
Bij Georgy Sviridov liggen de kaarten principieel anders, hij bediende zich in zijn werken van één idioom, voor de concertzaal zowel als de film. Vocale werken hadden zijn voorliefde, en hij had een talent voor pakkende melodieën - hij was in de Sovjet-Unie een publiekslieveling, iets dat hem door westerse critici niet altijd in dank werd afgenomen. Niettemin heeft hij een aantal schitterende koorwerken nagelaten, en ook de filmmuziek bij De Sneeuwstorm mag er zijn: ze is meer dan eens opgenomen.
Riccardo Chailly heeft zich serieus beziggehouden met de 'lichte' Sjostakovitsj. In 1993 bracht Decca het album Jazz Music uit, met de beide eerste Jazz Suites en het Eerste pianoconcert, gespeeld door het Concertgebouworkest en Ronald Brautigam. Twee jaar kwam The Dance Album, waarop Chailly het Philadelphia Orchestra dirigeerde. Kwade tongen beweren dat het KCO beleefd voor de eer had bedankt. Op die cd staat ook een suite uit The Gadfly met de toevoeging 'original orchestration'. Dat is dus niet de door Atovmian samengestelde suite die Sondeckis hier dirigeert.
Achteraf mogen we vaststellen dat Sjostakovitsj met de Gadfly een partituur geschapen heeft die overkookt van de melodische inpiratie. Mede dank zij André Rieu zal menigeen de wijsjes zonder moeite meefluiten. De opname die Sondeckis maakte heeft iets heel eerlijks: dit is geen muziek die een symfonische allure moet uitstralen, maar dicht bij de orkestbak moet blijven. Dat is hier, mede dank zij de intieme opnametechniek en de beperkte strijkersbezetting, uitstekend gelukt. De Sneeuwstorm van Sviridov werd opgenomen in St. Petersburg en daar heeft men het bekende recept van toegevoegde nagalm toegepast, wat ook wel past bij deze toch wat extrovertere klanken.
Een mooi monumentje voor Saulius Sondeckis en zijn Litouws Kamerorkest.