CD-recensie
© Siebe Riedstra, oktober 2012
 |
Peeter Süda – Complete orgelwerken
Prélude en fuga in d – Pastorale – Fuga in f – Basso ostinato – Ave Maria – Scherzino – Gigue (à la Bach)
Liszt: Tasso (Lamento e Trionfo)
bewerking door Peeter Süda
Ines Maidre (orgel)
Toccata Classics TOCC0056 • 57’ •
Opname: 27 december 2005, Sauer orgel (1914) in de Dom, Tallinn en mei 1995, St. John Church en Old Church, Helsinki
Klik hier voor uitvoerige toelichting (Engelstalig)
Geluidsfragmenten en downloadopties op www.toccataclassics.com
Haarlem is de perfecte plek om op de hoogte te blijven van wat er zich in de orgelwereld afspeelt. Niet alleen door de Stadsconcerten op het Müllerorgel in de Bavo op dinsdagavond. Ook de zaterdagmiddagconcerten op het kolossale Adema-orgel in de Kathedrale Basiliek Sint Bavo mogen er zijn. De twee series vullen elkaar prachtig aan. In de wintermaanden komen daar de maandelijkse concerten op het Cavaillé-Coll orgel in de Filharmonie nog bij. In de zomer vinden jaarlijks het Improvisatieconcours en de Academie plaats, die het beeld van Haarlem als Orgelstad completeren.
Ines Maidre, geboren in Estland en werkzaam in Noorwegen is een regelmatig terugkerende gast in de serie in de Basiliek. Afgelopen zomer speelde zij daar een prachtrecital waarin een onbekende naam een verbluffende indruk maakte: Peeter Süda, een componist uit Estland die met een handvol werken zijn stempel heeft gedrukt op de Estlandse orgelcultuur.
Süda is niet oud geworden, hij leefde van 1883 tot 1920, en zijn oeuvre beperkt zich tot het orgel. Na locale studies ontving hij zijn opleiding vanaf 1902 aan het Conservatorium van St.Petersburg. In 1912 studeerde hij daar af, en vestigde zich in Tallinn, waar hij in 1919 docent werd aan de nieuw gestichte Hogeschool voor muziek. Een jaar later stierf hij aan dysenterie.
In Haarlem speelde Ines Maidre een indrukwekkende compositie die de kwalificatie meesterwerk verdient: Preludium en Fuga in g. Wanneer Max Reger dit werk had geschreven zou het nu op menig internationaal orgelrecital prijken. Het is een ingenieus stuk, gebaseerd op één thema, voor zowel preludium als fuga. In de fuga komen daar dan nog eens twee thema’s bij, waarin ook het B.A.C.H. motief verwerkt zit. Dat alles wordt op ingenieuze wijze gecombineerd tot een virtuoze tripelfuga, die na een majestueus hoogtepunt prachtig verstild eindigt. Op de bovenvermelde website van de organiste is een opname van het werk te horen. Süda’s eerste compositie stamt uit 1910, uit zijn studietijd dus. Het is een dubbelfuga op een dalende chromatische reeks (een handelsmerk van de componist) plus een thema uit de ouverture tot Handels Messiah. Uit 1914 dateren een tweetal werken (Basso ostinato en Ave Maria) die Süda samen met de Fuga in f speelde bij de ingebruikname van het nieuwe orgel van de Concertzaal te Tallinn. Süda heeft zich intensief beziggehouden met transcripties, maar voltooide er slechts één, die van Liszts symfonische gedicht ‘Tasso’.
Ines Maidre is een orgelvirtuoos zoals je ze maar zelden tegenkomt. Technische beperkingen kent ze niet, en op foute noten zul je haar niet betrappen. Bij haar recital in Haarlem werd ze niet bijgestaan door registranten en sloeg ze zelf haar blaadjes om. Ongelofelijk. Op deze cd herhaalt ze de prestatie. Ze heeft de beschikking over het indrukwekkende Sauer orgel in de Dom van Tallinn, dat deze werken optimaal tot leven laat komen. Vier werken, waaronder de Liszt transcriptie waren tien jaar eerder al opgenomen in Helsinki, waar in de St. John’s Church een instrument van Walcker uit 1891 staat.
Deze uitgave was buiten Estland lange tijd alleen te verkrijgen bij de concerten van Maidre. Dat is dit najaar veranderd. Er is een distributeur, en ook online is hij te bestellen. Voor liefhebbers van romantische orgelmuziek een absolute aanrader.