CD-recensie
© Siebe Riedstra, april 2011
 |
The unknown Shostakovich
Sjostakovitsj: Der arme Columbus op. 23 (ouverture [entr'acte])
Tisjtsjenko: Celloconcert nr. 1 (orkestratie Sjostakovitsj)
Schumann: Celloconcert in a, op.129 (orkestratie Sjostakovitsj, op. 125)
Sjostakovitsj: Twee Préludes uit op. 2 (orkestratie Alfred Schnittke)
Alexander Ivasjkin (cello),
Russisch Staats Symfonie Orkest o.l.v. Valeri Polyanski
Chandos CHAN 9792 • 60' •
Deze cd draagt de titel ‘the unknown Shostakovich’, maar zou eigenlijk moeten heten ‘the other Shostakovich’, want het gaat niet om de componist maar om de bewerker. Naast twee celloconcerten van zichzelf schreef Shostakovitch twee herinstrumentaties van celloconcerten van andere componisten: die van Robert Schumann en Boris Tisjtsjenko. Tisjtsjenko (1939), leerling van Sjostakovitsj, schreef zijn eerste celloconcert in 1963 voor een orkest dat bestaat uit 17 blazers, slagwerk en harmonium. Van die versie bestond overigens een uitstekende opname door cellist Boris Pergamentsjikov en het orkest van de Beierse omroep o.l.v. David Shallon (Schwann 11119). In 1969 instrumenteerde Sjostakovitsj het werk voor een conventionele bezetting en presenteerde het aan zijn leerling als cadeautje voor zijn dertigste verjaardag. ‘Ik geloof niet dat hij er blij mee was’ zou Sjostakovitsj daarover later gezegd hebben. Het werk wordt door deze herinstrumentatie minder korzelig, de scherpe kantjes worden eraf gehaald, kortom: het wordt conventioneler. Het bijzondere aan dit werk is dat het begint met een ruim zeven minuten durende monoloog voor de cello alleen; daarna worden geleidelijk de instrumenten toegevoegd en na een grote climax neemt de spanning weer af en blijven cello en harmonium alleen over. In het cd-boekje staat ten onrechte dat Sjostakovitsj het harmonium heeft vervangen door strijkers. Dat is niet waar, het speelt op dezelfde plaatsen als in het origineel, maar de blazersakkoorden aan het slot zijn vervangen door strijkers. Het is in beide versies een prachtig concert, en het wordt door Ivasjkin en Polyanski met verve gebracht.
Dat kan niet gezegd worden van deze metamorphose van het celloconcert van Robert Schumann. Om te beginnen werkt de herinstrumentatie vervreemdend door de toevoeging van harp, piccolo en trompetten. De blazersakkoorden aan het begin zijn onzuiver, de tempi slepen zich voort en cellist Ivasjkin is niet echt tegen zijn taak opgewassen. De cd opent met de korte ouverture voor Dressler’s opera ‘De arme Columbus’; dit is Sjostakovitsj de lolbroek zoals we die kennen uit de zogenaamde ‘Jazzsuites’ waar geen noot jazz in zit. De cd sluit af met twee van de Préludes voor piano opus 2, georkestreerd door Alfred Schnittke, conventionele orkestraties van conventionele muziek, Glazoenov zou er zich niet voor geschaamd hebben.
De opname is zoals we van Chandos gewend zijn: met veel diepte en een ruime galm, prettig om naar te luisteren, maar niet al te gedetailleerd.