Irina Mataeva (sopraan), Anna Kiknadze (mezzosopraan), Dmitry Voropaev (tenor), Vokalensemble HfMDK Frankfurt, Frankfurt Radio Symphony Orchestra (hr-Sinfonieorchester) o.l.v. Mark Fitz-Gerald.

Naxos 8.570316 • 80' •

Het eerste betaalde baantje van Dmitri - Mitja voor familie en vrienden -  Sjostakovitsj was als pianist in een bioscoop, om sfeermuziek bij 'stomme' films te improviseren. Mitja was zeventien jaar en we schrijven 1923. De familie Sjostakovitsj zat aan de grond. Mitja's vader was overleden, en zijn moeder en oudere zus moesten in het familie-inkomen voorzien. Dus hielp Mitja mee. Twee jaar hield hij het vol, spelend in stinkende, tochtige bioscopen met drie voorstellingen per dag, op krakkemikkige piano's. Een harde leerschool voor een beginnend componist, maar wel een die vruchten afwierp. In 1929 ontving hij zijn eerste gage voor het schrijven van de filmmuziek voor 'Novy Babilon' - Het nieuwe Babylon. Dat was het begin van een lange carrière in de filmindustrie, die er voor zorgde dat de componist in artistiek magere tijden toch in zijn levensonderhoud kon blijven voorzien. 'Novy Babilon' was een film, waarvan de partituur 'live' gespeeld moest worden in de betere bioscopen die beschikten over een orkestje. Uiteraard resulteerde dat niet bepaald in topuitvoeringen, en werd de partituur flink aangepast - dus verminkt - aan plaatselijke omstandigheden.

Tot eind 1931 was Sjostakovitsj bijna uitsluitend werkzaam in de filmindustrie en het theater. Gezien zijn eigen terugblik op deze periode was hij niet erg tevreden over wat hij geproduceerd had en de omstandigheden waaronder hij moest werken of liever zwoegen. Odna (Alleen) was zijn tweede film na Het nieuwe Babylon - met dezelfde regisseur, Grigory Kosintsev. In tegenstelling tot Babilon werd Odna een geluidsfilm, met een eigen geluidsspoor naast het filmspoor. Dat bracht  het geweldige voordeel met zich mee, dat er achteraf niet door derden aan de partituur geprutst kon worden. Uiteraard is een geluidsfilm uit 1931 niet meer om aan te horen, en dus vatte Mark Fitz-Gerald het plan op om deze soundtrack te reconstrueren aan de hand van handschriftmateriaal en de bestaande film. Het resultaat was voor het eerst te horen - en te zien - op 12 april 2003 in Den Bosch, gespeeld door het Brabants Orkest bij de vertoning van de film.

Voor de hier besproken opname weet Fitz-Gerald zich verzekerd van het voortreffelijke Radio Symfonie Orkest van Frankfurt. De cd wordt aangeprezen als 'world première complete recording', en dat is technisch correct, maar de eerlijkheid gebied om melding te maken van de eveneens 'original motion picture score', uitgebracht in 1996 door het Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin onder Michail Jurowski op het label Capriccio, met een tijdsduur van 74 minuten, dus veel minder compleet kan die niet zijn. Odna is een van de vele Sovjet-realistische vehikels die bedoeld waren om de communistische burger moed in te spreken. In dit geval gaat het om juf Kusmina die in een afgelegen bergdorp wordt aangesteld om de dorpsjeugd te onderwijzen. Dat valt niet goed bij de plaatselijke bonzen, die de goedkope kinderarbeid in gevaar zien komen. Juf Kusmina wordt tijdens een reis naar een naburig dorp uit de slee gewipt, maar wordt gered door een vliegtuig van het communistische leger. Eind goed al goed. Tientallen van zulke verhalen zou Sjostakovitsj nog van muziek voorzien. De samenwerking met Kosintsev duurde voort tot de allerlaatse filmpartituur die Sjostakovitsj componeerde, 'King Lear' uit 1971 - een meesterstuk.

Dit is een belangrijk document, dat de laatste gaatjes in de discografie van een van de grootste Europese filmcomponisten van de twintigste eeuw binnen ons bereik brengt.