CD-recensie

© Siebe Riedstra, januari 2018

Valentin Silvestrov is de tachtig gepasseerd en heeft alleen nog tijd voor herinneringen, lijkt de boodschap van deze cd, die gevuld is met nostalgische titels. Het componeren van Silvestrov begon in Kiev, waar hij zijn uiterste best deed de autoriteiten tegen de haren in te strijken. Hij werd dapper bijgestaan door zijn echtgenote, de musicologe Larissa Bondarenko, met wie hij een goedkoop huurflatje bewoonde. De reputatie van Silvestrov heeft zich vooral ontwikkeld buiten zijn standplaats, niet in de laatste plaats door de inzet van het label ECM en een aantal kleinere spelers. Silvestrov blonk niet uit in publicitaire ambitie, getuige zijn opmerking: Bach is ook nooit in New York geweest. Wel heeft hij een uniek geluid geschapen dat niet alleen onverwisselbaar is maar ook een bijna hypnotische werking uitstraalt. Op deze cd staan een aantal werken voor strijkorkest, met hier en daar een obligate pianopartij. Ze ontstonden tussen 1978 en 2003 en zijn opgedragen aan personen voor wie Silvestrov dierbare gevoelens koestert. De Farewell Serenade aan collega-componist en landgenoot Ivan Karabits (1945-2002), vader van dirigent Kirill Karabits. Silent Music werd geschreven voor Manfred Eicher, sinds de oprichting in 1969 (!) de stuwende kracht achter het label ECM. Het wordt allemaal met de grootst mogelijke zorg en toewijding gespeeld door Dmitri Yablonsky (zoon van pianiste Oxana Yablonskaya), Irina Starodub en de Kiev Virtuosi - een strijkersensemble waarvan Yablonsky de artistieke leiding heeft.

In 1996 overleed Silvestrovs inniggeliefde Larissa. De laatste compositie van haar man die ze hoorde was een werk met de titel The Messenger (boodschapper), een simpel pianostukje met mistige herinneringen aan Mozart. Het enige waartoe Silvestrov na haar dood in staat was werd een 'Requiem voor Larissa' (hier besproken) en in het Agnus Dei maakte hij opnieuw gebruik van dat pianowerkje, in een zetting voor koor, strijkorkest en synthesizer. Op deze cd horen we een nieuwe versie, zonder koor maar met piano. Als u nog nooit een noot van Silvestrov hebt gehoord is dit de plek om te beginnen. Wanneer u daarna wilt weten hoe hij in deze klankwereld verzeild raakte is de Serenade voor strijkorkest uit 1978 een logisch vervolg. Silvestrov vertelt over zijn begin als doorgewinterde avant-gardist: 'Radicale muziek componeren was als het werken met een berg zout, die je helemaal opmaakte. Nu neem ik een handjevol zout, alleen om de smaak.' Nu hij de tachtig is gepasseerd is dat handjevol zout ook niet meer nodig. Aan rafels gereten nostalgie komt in zijn simpelste vorm voorbij - alsof er bij de buren uit vergeelde albums op een gammele piano wordt gespeeld. Geen wonder, Silvestrov woont al sinds zijn huwelijk met Larissa in dezelfde goedkope huurflat in Kiev.

index