CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, februari 2023

Sibelius: The Tempest op. 109

Hanne Fischer en Kari Dahl Nielsen (mezzosopraan), Fredrik Bjellsater (tenor), Palle Knudsen (bariton), Nicolai Elsberg (bas), Royal Danish Opera Chorus & Orchestra o.l.v. Okko Kamu
Naxos 8.574419 • 65' •
Live-opname: 10 okt. 2021, Opera House, Kopenhagen

 

Hoewel Jean Sibelius (1865-1957) faam heeft verworven met zijn symfonieën en symfonische gedichten loopt de muziek voor het theater als een rode draad door zijn gehele oeuvre, van het prille begin tot het onverwachte einde. Het prille begin wordt gemarkeerd door de opera Jungfrun i tornet (De jonkvrouw in de toren), door zijn lengte van een half uur en een ondermaats libretto een gemiste kans. Het onverwachte einde kwam in 1926, met de uitvoering van de toneelmuziek bij Stormen (The Tempest) van Shakespeare in een Deense vertaling. Sibelius schreef het werk in opdracht van het Theater van Kopenhagen, en het is zijn laatste volwassen orkestpartituur geworden; de première vond plaats op 15 maart 1926.

Het materiaal voor die eerste uitvoering bleef bewaard in de archieven van de Koninklijke Deense Opera en bijna een eeuw later werd ze opnieuw uitgevoerd door dezelfde krachten onder leiding van een Finse dirigent, Okko Kamu. Uiteraard in het Deens, en dat betekent dat hier toch nog een versie van het werk kan worden toegevoegd aan de uitvoering in de BIS editie van de complete werken van Sibelius. In die uitgave dirigeerde Osmo Vänskä koor en orkest in het Finse Lahti, in een vertaling door de Finse baszanger Hannu Heikkilä. Sibelius heeft die vertaling niet gekend, Heikkilä leefde van 1922 tot 2003.

Okko Kamu (1946) behoort met Leif Segerstam (1944) tot de oudste lichting van een onafzienbare reeks Finse dirigenten. Hij was verbonden aan de Finse Opera en dirigeerde als chef in Lahti van 2011 tot 2016. Kamu mag terugkijken op een succesvolle carrière waarin uiteraard een belangrijke rol voor Sibelius is weggelegd. Ook wat betreft The Tempest, want van de Ouverture en de twee suites die Sibelius in 1927 uit zijn toneelmuziek samenstelde maakte Kamu in 2011 een opname met het orkest van Lahti, voor het label BIS. Wat daar opviel was de lengte van de ouverture, zeer ruim bemeten met ruim zeven minuten, maar wel in overeenstemming met de tempoaanduiding van de componist: Largamente molto. Dat lijkt langzaam voor een storm, maar voegt een onderhuidse dreiging toe die afgedwongen wordt door de harmonische spanning in de noten.

In deze nieuwe opname is de ouverture wat korter uitgevallen, maar is de onderhuidse spanning nog volop aanwezig. Voor het overige wijkt de interpretatie van Kamu niet opvallend af van die van Osmo Vänskä. Een klein onderscheid zit hem in het openingsnummer, Miranda sluimert, waarvan Sibelius twee versies schreef, eentje met een harmonium en eentje met strijkorkest. De Naxos opname geeft die tweede versie als appendix, maar ruilt daarvoor de facultatieve Epiloog (van 1 minuut) in. Op de BIS opname horen we ook nog twee minieme extra tracks (29 en 30) maar dat zijn herhalingen van track 3 en 5.

Het grote onderscheid tussen de BIS-opname en de live-registratie van Naxos ligt in het gekozen perspectief. Koor en zangers blijven in Lahti op de achtergrond, wat in het wondermooie Chorus of the winds voor koor en harmonium (track 4) een nadeel is. De balans in het orkest is in Kopenhagen perfect gerealiseerd met een warme strijkersklank die nergens opdringerig wordt dankzij een bescheiden toepassing van vibrato. De zangers van beide opnamen ontlopen elkaar nauwelijks, het orkest lijkt in Kopenhagen net iets idiomatischer met deze uitdagende partituur uit de voeten te kunnen.

BIS presenteert een uitgebreide synopsis (E/Fins/D/F) met een beschrijving van nummer bij nummer. Naxos biedt een korte toelichting en beknopte synopsis (Engels/Fins), maar wel uitgebreide bio's van de zangers. Dit is een pracht van een ontdekking en een schitterende aanvulling op de nog steeds groeiende catalogus van deze intrigerende Fin.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links