CD-recensie

© Siebe Riedstra, juli 2019

2019 is het jaar van Clara Schumann, geboren Wieck in 1819, en de belangrijkste en meest invloedrijke pianovirtuoze van de negentiende eeuw. Voordat ze op de vooravond van haar eenentwintigste verjaardag huwde met componist Robert Schumann genoot ze al internationale bekendheid als het pianowonder Clara Wieck. In de veertien jaren die ze met hem doorbracht zette ze haar carrière voort als Clara Schumann terwijl ze hem acht kinderen schonk. Toen Robert in 1854 werd opgenomen in Endenich en daar twee jaar later overleed stortte Clara zich met vernieuwde energie op het uitbouwen van haar solistische activiteiten. De kinderen werden ondergebracht en Clara maakte de ene tournee na de andere. Een vrouw met een stalen wil en een ijzeren gestel. Dat goedwillende vrienden haar een lijfrente aanboden zodat ze thuis voor haar kinderen zou kunnen zorgen sloeg ze beleefd maar beslist af. Destijds trok men daar de wenkbrauwen voor op, maar wanneer een pianist van het mannelijk geslacht hetzelfde had gedaan zou men dat vanzelfsprekend hebben gevonden.

Clara werd door vader Wieck vanaf haar geboorte voorbereid op een grote carrière als pianiste. Componeren was bij die opleiding een vanzelfsprekendheid, en zo debuteerde ze niet alleen als zevenjarige op het podium, maar werden haar eerste composities uitgegeven toen ze tien jaar oud was. Op haar veertiende begon ze aan een Konzertstück voor piano en orkest, dat door Robert Schumann - ook een leerling van Wieck - werd georkestreerd. In de volgende jaren werd het Konzertstück de finale van een volwassen Pianoconcert in a-klein, dat ze in 1835 zelf aan het publiek voorstelde bij het Gewandhausorchester in Leipzig, met Felix Mendelssohn als dirigent. In de loop van haar carrière heeft ze het nog vele malen uitgevoerd, en niet zij alleen.

Toen Clara en Robert huwden bleef ze componeren en studeren, maar wel zo dat het Robert niet stoorde.. Zelf had ze met die rolverdeling geen moeite, wanneer we haar dagboeken erop nalezen. Het kostte Robert heel wat meer inspanning om op de tournees vrede te hebben met zijn rol als echtgenoot van de pianiste. Vooral wanneer hem werd gevraagd: doet u ook aan muziek? Gezien het volgepakte leven dat Clara leidde mag het een wonder heten dat ze in de jaren met Robert kans heeft gezien om een oeuvre te scheppen dat behalve uit het Pianoconcert bestaat uit een Pianotrio, de Romances voor viool en piano, een aantal liederen en een vracht pianowerken. Het gehele oeuvre is in de loop van de laatste decennia op geluidsdragers ontsloten, en van een aantal werken bestaan meerdere opnamen, met als koploper het Pianoconcert.

Het is op zich een mooie opsteker voor de reputatie van Clara Schumann dat er nu een opname van het Pianoconcert verschijnt op het label Decca, en het is een schitterende gelegenheid voor Isata Kanneh-Mason om op deze wijze haar debuut te maken als soliste. Tot nu toe kennen we haar vooral de oudere zus van cellist Sheku Kanneh-Mason, met wie ze een duo vormt en een aantal cd's heeft gemaakt. Naast het pianoconcert laat ze zich horen in een aantal solowerken, waarvan de Pianosonate in g opvallend oogt, maar in de praktijk niet het meest interessante werk uit de portefeuille van Clara blijkt te zijn.

Isata en Sheku vormen samen met zus Braimah een pianotrio dat er zijn mag, en het lijkt bijna een gemiste kans dat Clara's Pianotrio, een schitterend werk dat zich kan meten met de trio's van Robert en vriend Johannes Brahms niet een plaatsje kreeg op deze schijf. Maar een mens kan niet alles hebben. Wat we wel krijgen is een degelijke uitvoering van het pianoconcert, met een wat stijfjes dirigerende Holly Mathieson (Nieuw Zeeland, 1981), uiteraard ook een dame. De wat beperkte akoestiek van de opnamelocatie helpt daarbij ook niet mee. Om een goed beeld van het Pianoconcert te krijgen kunt u terecht op YouTube, waar Elisabeth Leonskaja , Herbert Blomstedt en de Bamberger Symphoniker voor een spannende live-opname tekenen. Josef de Beenhouwer maakte in 1990/1 voor het Nederlandse label Partridge een prachtige integrale van de originele pianowerken, die schreeuwt om een heruitgave in dit Clara Schumann jaar.

Dat neemt niet weg dat Isata Kanneh-Mason hier een mooie dwarsdoorsnee van het componeren van Clara Schumann neerzet, en dat de uitstraling van het label Decca veel muziekliefhebbers over de streep zal trekken om zich te laten verrassen door haar de veel te lang onderschatte capaciteiten. Bovendien was ze de eerste pianist die in de negentiende eeuw haar recitals niet inrichtte als etalages voor virtuoos vertoon, maar haar formidabele techniek in dienst stelde van de componist. Daarbij was ze de eerste pianist die werken van Bach en Scarlatti op haar recitals zette, en tevens de eerste die haar recitals uit het hoofd speelde - daarmee was ze haar mannelijke collega's een lichtend voorbeeld.

index