CD-recensie
© Siebe Riedstra, december 2015
Ervín Schulhoff - Hot Music Schulhoff: Suite dansante en jazz - Pianosonate nr. 1 - Cinq études de jazz - Second Suite for piano - Elf Inventionen - Hot Music: Zehn synkopierte Etüden Kathryn Stott (piano) BIS CD-1249 • 80' • Opname: juni 2001, Academy of Music, Stockholm |  |
Erwin Schulhoff werd in 1894 geboren in de Duits-joodse gemeenschap in Praag als kind van gegoede ouders. Hij ontving een voorbeeldige opleiding, diende in de eerste wereldoorlog in het leger, kwam daar lichamelijk ongeschonden doorheen en ontwikkelde zich na de oorlog tot een briljant pianist en een veelbelovend componist. Hij bediende zich van een verwarrende hoeveelheid aan stijlen. Tijdens zijn studiejaren waren het vooral Reger (één van zijn leraren), Debussy en Skrjabin die hem beïnvloedden, na de oorlog kwamen daar in rap tempo de tweede Weense school, het Dadaïsme en de jazz bij. In de dertiger jaren bekeerde hij zich tot het communisme en schreef hij volgens de richtlijnen van het socialistisch realisme, met voorspelbaar resultaat. Nog voordat hij van zijn nieuwverworven Russisch staatsburgerschap gebruik kon maken werd hij door de Nazi's opgepakt en stierf hij in 1942 in gevangenschap. Het programma van deze cd geeft een uitstekend beeld van deze caleidoscopische figuur, hoewel het slechts tien jaar bestrijkt, de periode 1921-31, waarin Schulhof zich vooral met het toenmalige modernisme, het Dadaïsme en de jazz bezighield. Het begrip jazz moeten we breed interpreteren, voor de componisten van toen betekende het eenvoudigweg Amerikaanse dansmuziek. Dus stuit je op een allegaartje van ragtime, tango, fox-trot, wals, shimmy, stomp en blues. Net als bij Antheil en Krenek is het amusant om te horen, maar het heeft niets van de innerlijke absorptie die deze muziek bij Gershwin, Ravel of zelfs maar Milhaud teweegbracht. Beter vergaat het Schulhoff in de Inventionen, fascinerende bagatellen in een stijl die doet denken aan de drie kleine klavierstukken van Schoenberg. Al even sterk is de atonaal-neoklassieke eerste pianosonate, terwijl de tweede suite een draai van 180 graden richting group-des-six maakt. Kathryn Stott overtuigt volledig in dit repertoire: virtuoos als Schulhoff zelf, met een inkleuring die je maar zelden hoort in dit repertoire, dat zo gemakkelijk ontaardt in nootjes rammen. Schulhoff schreef nog minstens twee cd's vol, maar Bis en Stott hebben het jammer genoeg bij deze ene gelaten.