CD-recensie
© Siebe Riedstra, april 2009
 |
Schubert: Strijkkwartet nr. 14 in d, D 810 (Der Tod und das Mädchen) (georkestreerd door Andy Stein) – Symfonie 8 in b, D 759 (Onvoltooide) (gecompleteerd door Brian Newbould en Mario Venzago).
Buffalo Philharmonic Orchestra o.l.v. JoAnn Falletta.
Naxos 8.572051 • 80' •
Andy Stein (1948) is in de Verenigde Staten bekend als violist en saxofonist van de rockband Commander Cody, als componist en arrangeur voor een heel leger popartiesten, en nu dus ook als orkestrator van klassieke kamermuziekwerken. Niet alleen van het bekendste strijkkwartet dat Schubert naliet, maar ook van een pianoconcert naar Schuberts Fantasie in f voor piano vierhandig, in opdracht van André Watts. Stein stelde zich ten doel Schuberts ‘Der Tod und das Mädchen’ te transformeren tot een klassieke symfonie, dusdanig ‘dat zij klinkt alsof Schubert het zelf zo geschreven zou kunnen hebben’. Stein bedient zich van de orkestbezetting die Schubert aanwendde in zijn vierde symfonie, dus met vier hoorns en zonder trombones. Zijn transcriptie is door een groot aantal orkesten aan weerszijden van de Atlantische Oceaan gretig opgepakt, dus is zijn missie kennelijk geslaagd. Jammer dat niemand het warm krijgt van de idiomatisch perfecte transcriptie van bovengenoemde Fantasie, gemaakt door Willem van Otterloo (Challenge Classics CC72180).
Dat de ‘Onvoltooide’ niet als tweedelig werk is geconcipieerd, zoals sommige dirigenten ons willen doen geloven, wordt gelogenstraft door het feit dat Schuberts manuscript een aanzet tot het Scherzo bevat, in een gereduceerde versie. Vijfentwintig jaar geleden tracteerde Philips ons op een doos vol symfonieën en schetsen daartoe, uitgewerkt door Schubert-kenner Brian Newbould. Daarin bevond zich uiteraard ook de gecompleteerde ‘Onvoltooide’. Newbould componeerde zelf een Trio bij het Scherzo en koos voor de Finale de Entr’acte na de eerste akte uit de toneelmuziek bij Rosamunde, die gezien toonsoort en lengte een logische kandidaat is. Dirigent Mario Venzago maakte een slimmere versie waarin de balletmuziek die volgt op die Entr’acte gebruikt wordt als expositie en recapitulatie – het is immers hetzelfde materiaal. Daardoor wordt wat eerst een torso leek gecompleteerd tot een volwassen beeld.
In de staat New York bevinden zich meerdere orkesten, waaronder het Buffalo Phiharmonic Orchestra. Buffalo ligt precies aan de tegenovergestelde kant van New York als Manhattan. Michael Tilson Thomas was er ooit chef, evenals de in februari van dit jaar overleden Lukas Foss. Sinds tien jaar heeft Maestra JoAnn Falleta de leiding over dit orkest, dat uiteraard alleen het acroniem BPhO deelt met haar illustere Berlijnse collega. Maar eerdat de Berlijners ons vergasten op een vertolking van deze werken, zullen we het met deze schijf moeten doen, en dat is heus geen straf. Uiteraard maakt de symfonie ‘Der Tod und das Mädchen’ de meeste indruk, verwend als we zijn met topuitvoeringen van de ‘Onvoltooide’. De opname laat alle ruimte voor details en is gemaakt in het ‘huis’ van het orkest, de Kleinhans Music Hall te Buffalo, ontworpen door het fameuze Fins-Amerikaanse vader-en-zoon architectenduo Eliel en Eero Saarinen. De bijzondere vormgeving in combinatie met de uitstekende akoestiek zorgde ervoor dat de zaal een bedevaartsplek is geworden onder architecten en akoestici, en model heeft gestaan voor menige Europese concertzaal. De constructie vond plaats tussen 1938 en 1940 en naast het geld van textielmagnaat Edward Kleinhans werden fondsen aangewend uit de ‘New Deal’, het crisisbestrijdingsprogramma van President Roosevelt.