CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, juli 2017

 

Elmer Schönberger - Gezien Giacometti

Schönberger: Schrap - Achttien dagen

Heleen Hulst (viool, altviool), Gerard Bouwhuis (piano), Nieuw Amsterdams Peil

Attacca 2017151 • 53' •

Opname: 6 juni 2016 & 7 febr. 2017, Splendor, Amsterdam

 

De toelichting bij deze cd duikt meteen in het diepe door in te gaan op de werken. Geen wonder, ze werd geschreven door de componist. Maar wie is die componist? Elmer Schönberger heeft een website en daar lezen we het volgende:

'Schrijver, componist, musicoloog' is de kortste samenvatting die Elmer Schönberger (Utrecht, 1950) van zichzelf pleegt te geven, maar de volgorde wisselt nogal eens. De musicologiestudent die zijn eerste recensies in het  Utrechts Nieuwsblad  publiceerde en op aanbeveling van zijn theoriedocent Herman Strategier voor het Internationaal Koorfestival zijn eerste 'officiële' compositie schreef, zou zich in de loop der jaren ontpoppen als een man van  divided loyalties: criticus onder musicologen, musicoloog onder componisten, componist onder schrijvers.

Een homo universalis dus, waarbij we aan componisten en schrijvers ook beeldende kunstenaars en dansers mogen toevoegen. Schönberger heeft zich aanvankelijk geprofileerd als een briljant schrijver over muziek: van 1982 tot 2004 schreef hij voor Vrij Nederland de rubriek 'Het gebroken oor'. Daarnaast was hij als programmeur van het Holland Festival en adviseur van het Schönberg Ensemble verantwoordelijk voor de introductie van de componisten Goebaidoelina en Oestvolskaja in Nederland. De slagzin 'vrouw met de hamer' voor Oestvolskaja komt uit zijn pen.

Schrijven over muziek, romanschrijver, toneelschrijver, dat leidt onherroepelijk tot het schrijven van toneelmuziek. Een stap verder en je schrijft een ballet. Zo simpel is het natuurlijk niet, maar de beide werken op deze cd zijn wel uit die theatrale instelling ontstaan. Passie voor schilderkunst is het derde ingrediënt dat nodig was voor de dansvoorstelling 'achttien dagen'. Een muzikaal verslag van schilder Alberto Giacometti en model James Lord, in de vorm van een dagboekverslag door de schilder over de periode van achttien dagen waarin hij zich met dat portret bezighield. De wanhopig kritische instelling van Giacometti ontlokte hem kreten als 'ik moet gewoon toegeven dat ik geen schilder ben. klaar.'

Het is een fascinerende partituur geworden. De instrumentale bezetting is op zijn zachtst gezegd ongebruikelijk: altviool, klarinetten in alle soorten en maten, cimbalom, slagwerk en contrabas. een bezetting die de beeldhouwwerken van Giacometti - door Schönberger treffend streepdunne sculpturen genoemd - lijkt te weerspiegelen. Schönberger voegt daaraan een soort muzikale gebarentaal toe die ervoor zorgt dat de luisteraar het spoor zonder te zoeken kan volgen. Schönberger noemt als voorbeeld "het Giacometti-thema, een retorische formule van drie bijna-identieke melodische 'krullen', die voor het eerst klinkt aan het slot van de intrada."

Elmer Schönberger (r.) met Heleen Hulst en Gerard Bouwhuis

Schrap voor viool en piano is 'opgedragen aan de actrice Els Ingeborg Smits (1944-2011), die in 2002 ernstig ziek werd en zich ongebroken 'schrap' zette'. Felle staccato-accoorden in een nerveus onregelmatig ritme slaan vinnig van zich af. De griezelig gelijke attaque van vioolpizziccati en piano zorgt voor ademloos luisteren. Een topprestatie van het echtpaar Heleen Hulst en Gerard Bouwhuis, dat tevens verantwoordelijk is voor de totstandkoming van het ensemble Nieuw Amsterdams Peil. De overige leden bestaan hier uit Lars Wouters van den Oudenweijer op klarinetten, cimbalomspeler Michiel Weidner, slagwerker Noè Rodrigo en contrabassist Dario Calderone. De spatzuivere parallelle akkoorden aan het begin van deel acht zeggen alles over deze toegewijde virtuozen. De opname werd gemaakt in het voor concerten wat droge Splendor, maar blijkens deze registratie voor deze klanken een ideale plek. Het is alweer vijftig titels geleden dat het label Attacca de eerste cd uitbracht die in zijn geheel gewijd was aan Elmer Schönberger. De tweede is dan ook meer dan welkom. Bullseye.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links