CD-recensie
© Siebe Riedstra, februari 2010
 |
Schnittke: Pianoconcert (1960) – Concert voor piano en strijkorkest (1979) – Concert voor piano vierhandig en kamerorkest (1988).
Ewa Kupiec en Maria Lettberg (piano), Rundfunk Sinfonieorchester Berlin o.l.v. Frank Strobel.
Edition Phoenix 103 • 73' • (sacd)
Alfred Schnitke (1934-1998), componist van Russisch-Joodse en Wolga-Duitse afkomst, woonde als jongen van zijn twaalfde tot zijn veertiende in het door de Russen bezette Wenen van vlak na de Tweede Wereldoorlog, een ervaring waar hij zijn leven lang van bleef dromen. Daarna ging hij met zijn ouders terug naar Moskou, waar hij in de Sovjet-traditie tot componist werd geschoold. Eén van zijn eerste werken was een volwassen pianoconcert in drie delen, geschreven in 1960, en precies één keer uitgevoerd. Pas in 2005 pakten Ewa Kupiec en Frank Strobel de draad weer op, en kreeg het concert zijn tweede première. Bij die gelegenheid werd ook deze opname gemaakt. Schnittke was de rechtmatige troonopvolger van Sjostakovitsj, en dat is in deze partituur duidelijk te horen, wat overigens niets afdoet aan de kwaliteit: dit is het volwassen pianoconcert waar Sjostakovitsj nooit aan toe is gekomen.
 |
|
| Alfred Schnittke thuis in Moskou (1974) | |
In 1979 schreef Schnittke opnieuw een pianoconcert, ditmaal in één doorgaand deel en slechts begeleid door een strijkorkestje. Schnittke had inmiddels zijn eigen, zeer persoonlijke stijl gevonden, waarin hij een grote diversiteit aan stijlen met elkaar combineert middels een collage-achtige techniek. Dit is één van zijn mooiste, meest karakteristieke en veelgespeelde stukken. Van de dromerige vallende tertsen aan het begin die als herfstblaadjes op zoekende drieklanken neerkomen, langs de emotionele uitbarstingen in gehamerd mineur tot de verstilde slotnoten, vormt het een spannende boog waarin elke noot op zijn plaats staat.
Het concert voor piano vierhandig en kamerorkest ontstond in 1988 en draagt alle polystylistische kenmerken van de late Schnittke. Het is net als het concert voor piano en strijkorkest een ééndelig werk. Schnittke schreef het voor zijn vrouw Irina en Viktoria Postnikova, de echtgenote van dirigent Gennadi Rozhdestvensky. Vanzelfsprekend maakte dit drietal een opname van het werk, in 1991, op het label Erato, gecombineerd met het concert voor piano en strijkorkest; een mooie cd met een korte speeltijd, en net als de rest van Erato inmiddels verdwenen.
Deze concerten zijn Ewa Kupiec op het lijf geschreven en zij krijgt de volledige medewerking van dirigent, orkest en secundante Maria Lettberg. Frank Strobel is geen nieuwkomer inzake Schnittke. Hij maakte drie cd’s met filmmuziek van de componist voor het label Capriccio. De opname is van grote klasse. Weer is er een puzzelstukje aan het portet van deze raadselachtige toonmeester toegevoegd.