CD-recensie

© Siebe Riedstra, augustus 2023

A Musical Tribute – Een Muzikale Hulde – aan Pierre Sancan is de titel van deze cd. Het initiatief daartoe werd genomen door Jean-Efflam Bavouzet, een van de vele pianovirtuozen die door Sancan werden opgeleid. Bavouzet werd bijgestaan door een andere bewonderaar van Sancan, de dirigent van deze productie, Yan Pascal Tortelier. Beide heren hebben in de toelichting persoonlijke herinneringen aan de lessen van hun meester bijgedragen.

	Pierre Sancan

Pierre Sancan werd geboren in 1916 te Mazamet, in het zuiden van Frankrijk – hij deelt zijn geboortejaar met Henri Dutilleux. Toen hij twee jaar oud was verhuisde het gezin naar Marokko, om in 1932 terug te keren naar Toulouse. Twee jaar later werd hij leerling van het Parijse Conservatorium, waar hij piano studeerde bij Yves Nat en compositie bij Henri Büsser. Hij studeerde af met een eerste prijs voor piano en won in 1943 de Prix de Rome, maar door de oorlogsomstandigheden zat verblijf in Rome er niet in. Na de oorlog boekte Sancan al gauw successen als concertpianist zowel als componist.

Tien jaar lang wist Sancan de dubbele carrière van componerende pianovirtuoos vol te houden, maar toen Yves Nat in 1956 overleed koos hij ervoor om zijn mentor op te volgen als docent aan het Parijse conservatorium. In die functie verwierf hij een opmerkelijk succes, met leerlingen als Jean-Philippe Collard, Bernard Pommier, Michel Béroff en uiteraard Jean-Efflam Bavouzet, om slechte enkele namen te noemen. Als componist bleef hij actief tot 1966 – het jaar van de succesvolle première van zijn opera Ondine. Daarna stopte hij ermee.

Sancan overleed in 2008 en op latere leeftijd vatte Sancan zijn levensloop enigszins verbitterd samen door te stellen dat hij als componist gehinderd werd door zijn pianistenloopbaan en dat hij als pianovirtuoos geleden had onder zijn succes als pedagoog. Hoe het ook zij, feit is dat Sancan buiten de grenzen van Frankrijk als componist nauwelijks naam heeft gemaakt. In het licht van de ontwikkelingen niet geheel onbegrijpelijk – de aandacht ging uit naar Messiaen, Boulez en Dutilleux. Maar gezien de kwaliteit van zijn werken, die beïnvloed zijn door de jazz en verwantschap vertonen met Ravel, Ibert, Françaix en de jonge Dutilleux, bepaald niet terecht.

De eerste helft van deze cd is besteed aan zijn bekendste grote werk, het pianoconcert, aangevuld met drie orkestwerken. De tweede helft begint met zijn bekendste opus, de Sonatine voor fluit, een werk dat hij schreef als examenstuk voor het Conservatoire en dat iedere fluitist(e) op het repertoire heeft. Op YouTube kunt u een uitstekende uitvoering bekijken en beluisteren door Joséphine Olech, solofluitiste van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. De rest van de cd wordt volgespeeld door pianist Bavouzet, met als meest opvallend onderdeel een miniatuur dat ontelbare malen als toegift wordt gebruikt: Boîte à musique. Een werkje waarin de werking van een muziekdoosje met heel veel humor wordt geportretteerd. Sancan stond bekend om de onwaarschijnlijke snelheid waarmee hij noten kon repeteren en hij maakt in dit portretje dankbaar gebruik van die techniek.

Het pianoconcert uit 1955 is een regelrecht vervolg op het pianoconcert van Ravel (Sancan maakte zelf opnamen van diens beide concerten), inclusief de overvloedige verwijzingen naar de jazz. Dit is overigens niet de enige opname van het werk, Jean Philippe Collard ging Bavouzet voor. Opvallend aan dit concert is de royale omvang van het eerste deel, dat bijna een op zichzelf staand concert is geworden met een langzaam middendeel.

Dat Sancan goed luisterde naar zijn tijdgenoten blijkt ook uit de symfonie voor strijkers uit 1961, duidelijk geïnspireerd door de Tweede symfonie van Arthur Honegger, voor strijkorkest en trompet. In twee concertouvertures, Ouverture joyeuse, en Commedia dell'arte horen we Ibert en Poulenc; ze verdienen het echt om ook buiten Frankrijk een podium te veroveren.

Het spreekt vanzelf dat Bavouzet, Tortelier en het orkest van de BBC in Manchester (waarmee Tortelier het nodige heeft opgenomen voor Chandos) zich hier van hun beste zijde laten zien. Daarbij geholpen door een perfecte opname en de voorbeeldige toelichting door Lionel Esparza. Een schitterende kennismaking met een ten onrechte vergeten Maître.

index