CD-recensie
© Siebe Riedstra, november 2012
 |
Rettich: Else Lasker-Schüler Zyklus, op. 26a
Michal Shamir (sopraan), Vag Papian (piano)
Gideon Boss Musikproduktion gb 002 • 53' •
Opname: maart 2006, Kammermusiksaal Deutschlandfunk, Keulen
www.lexm.uni-hamburg.de/object/
http://www.gideon-boss-musikproduktion.de
Wie in de jaren vijftig naar de operette ging bezocht de voorstellingen van de Hoofdstadoperette. Tien tegen één dat ze werden gedirigeerd door Willem Rettich. Dat is de componist waar het hier over gaat, Wilhelm Rettich (1892-1988). Van joodse komaf en overlevende van twee wereldoorlogen. Wilhelm werd geboren in Leipzig, was dienstplichtig tijdens de Eerste Wereldoorlog, en werd door de Russen krijgsgevangen genomen. Na de oorlog leidde hij een zwervend bestaan als Kapellmeister. Toen de bruinhemden aan de macht kwamen week Rettich uit naar Nederland. Aanvankelijk kon hij hier aan de kost komen door lessen te geven, maar na de Duitse inval moest hij onderduiken. Hij overleefde de bezetting, en na de oorlog had hij het helemaal gehad met Duitsland. Hij bleef in Nederland, werkte voor de VARA en was dirigent van de Hoofdstadoperette. In 1972, hunkerend naar erkenning in zijn geboorteland, besloot hij terug te keren naar Duitsland. In een dorpje bij Baden-Baden sleet hij zijn laatste jaren, componerend en genietend van de late eer die hem te beurt viel, waaronder het Bundesverdienstkreuz.
Wilhelm Rettich is inmiddels vergeten, zelfs in de kringen waar men zich bezig houdt met de rehabilitatie van joodse componisten. Toch was zijn werk in de jaren vijftig en zestig regelmatig op de Nederlandse radio te horen. Grote werken als zijn symfonieën en een vioolconcert werden opgenomen. Ook fungeerde hij regelmatig als begeleider op liederenrecitals, waar ook zijn eigen liederen tot klinken kwamen. Een van zijn beste vocale composities is de liederencyclus opus 26a, op teksten van de eveneens joodse dichteres Else Lasker-Schüler. De vier delen ontstonden in de jaren 1920, en het idioom roept associaties op met de eveneens vergeten Zwitser Othmar Schoeck (zes jaar ouder dan Rettich). Wat dichter bij huis is de verwantschap met de rijpere Richard Strauss. Selecties uit de cyclus werden ook opgenomen in Hilversum. Gideon Boss, producer voor Deutschlandfunk heeft deze partituur onder zijn hoede genomen en een opname geproduceerd van de complete cyclus. Zangeres Michal Shamir en pianist Vag Papian zijn net als Gideon Boss afkomstig uit Israel, en hebben zich met liefde gewijd aan dit project. De cd wordt vergezeld van een zeer uitgebreide tekst over leven en werk van Rettich, met foto's en muziekvoorbeelden. Boekje en cd zijn verpakt in een kartonnen doosje (clamshell in vakjargon). Het is een prachtig monument geworden voor een componist die de vergetelheid niet verdient. Wilhelm Rettich was geen vernieuwer maar zijn muziek is prachtig.