CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, mei 2013

 

Raff: Symfonie nr. 2 in C, op. 140 –
Vier Orchestervorspiele zu Shakespeare-Dramen: The Tempest, Macbeth, Romeo and Juliet, Othello

Orchestre de la Suisse Romande o.l.v. Neeme Järvi

Chandos CHSA 5117 • 78' • (sacd)

Opname: juni 2012, Victoria Hall, Genève

www.raff.org

 

 
 
Joseph Joachim Raff

Joseph Joachim Raff (1822-1882) was een tijdgenoot van Richard Wagner en Johannes Brahms; wat populariteit betreft deed hij voor zijn rivalen niet onder. Dat is des te opvallender wanneer je in aanmerking neemt dat Raff zijn bekendheid ontleende aan zijn symfonieën, waarvan het merendeel ontstond in de laatste tien jaar van zijn leven. Na zijn dood hebben ze dankzij dirigenten als Hans von Bülow nog een paar decennia repertoire gehouden. Daarna was het afgelopen – Raff verhuisde naar het kerkhof van vergeten componisten.

Voordat het zover was heeft Raff moeten vechten. Als kind van arme ouders werd hij opgeleid tot onderwijzer – destijds bepaald geen beroep om trots op te zijn. Door zelfstudie bekwaamde hij zich als componist, en werd eerst door Mendelssohn en later door Liszt in zijn loopbaan bijgestaan. Mendelssohn hielp hem aan een uitgever en Liszt nam hem in Weimar in dienst als amanuensis. Tien jaar lang kopiëerde en orkestreerde hij de partituren van de meester. Zijn componeren werd zo een symbiose tussen het classicisme van Mendelssohn en de progressieve ideeën van de uitvinder van het symfonische gedicht. Het resultaat is muziek die de klassieke principes en vormgeving van Beethoven en diens orkest probeert te combineren met de nieuwe inzichten van Liszt en Wagner. Eclectische muziek die de fout ingaat doordat ze de vocabulaire van Beethoven en Mendelssohn koppelt aan de vrijere vormen van Liszt. Waar de symfonische muziek van Franz Liszt moeite heeft om zich op het concertpodium staande te houden heeft die van Joachim Raff geen schijn van kans.

De enige die zich om de symfonische Raff bekommerde was de Britse componist en dirigent Bernard Herrmann, bekend door zijn filmpartituren voor Hitchcock. Hij programmeerde de vijfde symfonie met de titel ‘Lenore’ op zijn concerten en maakte in het elpeetijdperk een voorbeeldige opname. In de jaren 1990 kwam daar het label Marco Polo bij, waar alle symfonieën op cd verschenen. Ook het Zwitserse label Tudor deed een duit in het zakje met registraties van alle symfonieën plus een aantal soloconcerten en losse orkestwerken, gedirigeerd door Hans Stadlmaier, en gespeeld door het symfonieorkest van Bazel.

Op deze cd presenteert een ander Zwitsers orkest deze vergeten landgenoot: het Orchestre de la Suisse Romande, bijna een halve eeuw het instrument van Ernest Ansermet. Ansermet was voor het label Decca wat Neeme Järvi is voor Chandos: een vakman die muziekmaken weet te paren aan vakmanschap en een ingeboren organisatorisch vermogen. De logistiek van de opnamestudio is voor deze mannen een tweede natuur. Beide hebben ze dan ook honderden titels aan de catalogus toegevoiegd. Waarschijnlijk heeft Ansermet nooit één noot Raff gedirigeerd, maar nu Järvi hem in Genève heeft opgevolgd ziet Chandos zijn kans schoon. Hier dirigeert hij de Tweede symfonie en vier door Shakespeare geïnspireerde ‘Orchestervorspiele’, zonder opusnummer en gecomponeerd in 1879, drie jaar voor Raffs dood. ‘Symphonische Dichtung’ was kennelijk nog een brug te ver, en de standaardbezetting van het orkest van Beethoven staat pal, maar Raffs moedige poging om beide werelden met elkaar te verenigen verdient bewondering. Want eerlijk is eerlijk, wanneer Richard Wagner deze partituren had geschreven zouden ze in het Wagnerjaar veelvuldig tot klinken komen.

Het lijkt onwaarschijnlijk dat Chandos alle symfonieën van Raff wil opnemen – om dan voor een eerste uitgave de Tweede te kiezen wekt enige verbazing. Bovengenoemde vijfde of nummer drie, ‘Im Walde’ spreken meer tot de muzikale verbeelding. Afgezien daarvan heeft deze nieuwkomer slechts één directe concurrent, een bijna identieke editie op het label Marco Polo. Urs Schneider dirigeert daar het Staatsorkest van Kosice, in dezelfde stukken, minus twee Orchestervorspiele. Orkest en speelduur leggen het af tegen de Zwitsers. Chandos zet met deze kwaliteitsopname – ook in super audio – de deur wijdopen voor Joseph Joachim Raff.

Grüezi mitenand!


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links