CD-recensie
© Siebe Riedstra, oktober 2013
Puts: If I were a Swan – To Touch the Sky – Symfonie nr. 4 (From Mission San Juan)* Conspirare o.l.v. Craig Hella Johnson; Harmonia Mundi HMU 907580 • 60' • Opname: sept/okt 2012, St.Martin’s Lutheran Church, Austin, Texas |
 |
De nieuwe media beginnen aardig voor te lopen op de dagelijkse realiteit, ook in de wereld van de ‘klassieke muziek’. De Amerikaanse componist Kevin Puts zal zelfs bij de meest doorgewinterde Hollandse concertbezoeker een grote onbekende zijn. Wie echter een kijkje neemt op youtube ziet een enorm aanbod van stukken voor allerlei bezettingen. Toch is deze uitgave van de Amerikaanse tak van Harmonia Mundi de eerste schijf die in zijn geheel aan de muziek van Puts is gewijd. En dan te bedenken dat Kevin Puts in 2012 een Pulitzer Prize ontving voor zijn opera Silent Night. Dan ben je bepaald geen kleine jongen.
Puts werd geboren in St. Louis, Missouri (de stad waar Hans Vonk van 1996-2002 chef-dirigent was). Hij studeerde aan de Eastman School of Music in Rochester (New York) en de Yale University in New Haven (Connecticut). Hij is dus wat men noemt een East Coast composer, die wordt verondersteld te zijn geschoold in de degelijke Europese traditie en daaruitvolgend de twaalftoonsleer van Arnold Schoenberg. In tegenstelling tot de West Coast waar veel meer experimenteerlust heerste en de vrijheidsdrang groter was. Voor de generatie van Puts gaat die vlieger echter niet meer op: samen met Jennifer Higdon, Carter Pann en nog een hele stoet anderen heeft hij zich kennelijk laten inspireren door John Adams. Dat wil niet zeggen dat zijn muziek klinkt zoals die van Adams, integendeel, maar de lering is getrokken uit het feit dat Adams voor een publiek wilde componeren dat zijn noten begreep en erdoor gegrepen werd. Dat onderscheidt deze jonge generatie Amerikanen, en de trend is zeker allang niet meer beperkt tot de nieuwe wereld, ook Europa en Azië zijn er inmiddels toe bekeerd.
Puts presenteert twee categorieën die elkaar normaal gesproken niet tegenkomen op één en dezelfde geluidsdrager: onbegeleide koorzang en symfonische muziek. Het eerste stuk is een koorwerk dat je een motet zou kunnen noemen: If I were a swan. Het wordt gevolgd door een negendelige suite voor koor, met de titel To touch the sky, op teksten van vrouwen: van Hildegard von Bingen tot Mother Teresa. Waar die nostalgische hang naar componeren voor koor – de term ‘nieuwe spiritualiteit’ dringt zich op – de laatste decennia vandaan is gekomen lijkt onduidelijk. Wat wel duidelijk is: steeds meer koren manifesteren zich met dit nieuwe repertoire in een klankkwaliteit die er niet om liegt. En dan heb ik het niet over beroepskoren, maar over eigen initiatieven als Cappella Amsterdam, The Gents, de Laurenscantorij en er zijn er veel meer. Ook in Amerika: de groep die we hier horen komt uit Austin, Texas, en begon in 1991 als een zomerfestivalkoor. Inmiddels afficheren ze zichzelf als ‘professional’, maar we weten wat dat in Amerika inhoudt. Je moet er wel een tweede baan bij hebben.
Het klinkende resultaat kennen we van succesvolle componisten als Eric Whitacre (Cloudburst) of Morten Lauridsen (O nata lux), beide hier besproken. Puts laat zich echter niet verleiden om klankeffecten als knippende vingers en klappende handen te gebruiken om zijn punt te maken. Zijn handwerk is en blijft solide, en hij schuwt het gebruik van het ouderwetse contrapunt niet, maar altijd op een manier die de luisteraar weet te boeien. In zijn symfonie – de vierde alweer – komen we dezelfde techniek tegen, maar dat wil niet zeggen dat hier van een doorwrocht symfonisch stemmenweefsel sprake zou zijn. Sfeerschildering is belangrijker, en dat kan eigenlijk ook niet anders bij een werk met de titel From Mission San Juan. In vier vignetten wordt hier de Amerindische wereld opgeroepen, met gebruikmaking van native american music. Het Baltimore Symphony Orchestra wordt gedirigeerd door chef Marin Alsop, en een betere uitvoering dan deze zou Kevin Puts zich niet kunnen wensen. Op de vaderlandse concertpodia zult u deze muziek voorlopig niet tegenkomen, dus is een warm welkom voor deze uitgave op zijn plaats.