CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, mei 2009

 

 

Pizzetti: Concerto dell'estate - Tre Preludii per L'Edipo Re di Sofocle - Preludio per Clitennestra, Tragedia in due Atti - La Festa delle Panatenee: Tre pezzi per orchestra.

Thessaloniki State Symphony Orchestra o.l.v. Myron Michailidis.

Naxos 8.572013 • 69' •

 

 


Van de vier rond 1880 geboren Italiaanse componisten Ottorino Respighi, Ildebrando Pizzetti, Gian Francesco Malipiero en Alfredo Casella heeft alleen Respighi de tand des tijds doorstaan. De andere drie zijn ook in hun geboorteland veroordeeld tot de geschiedenisboeken. Gelukkig hoeft dat niet te betekenen dat we van hun muziek geen kennis kunnen nemen. Het onvermoeibare label Naxos is al een tijdje bezig met dit viertal en kan daarbij wat Malipiero betreft putten uit een rijke verzameling opnamen die indertijd werden gemaakt voor Marco Polo, de duurdere broer van Naxos. Deze cd is echter nieuw opgenomen en verschijnt onder het kopje 20th Century Italian Classics. Er staat ons kennelijk nog meer moois te wachten.

Ildebrando Pizzetti (1880-1968) leefde lang genoeg om van een jonge man met hemelbestormende ideeën uit te groeien tot een heer met verklaard conservatieve meningen, die hij niet onder stoelen of banken stak. Maar om bij het begin te beginnen: in operaland Italië was het rond 1900 een en al verismo wat de klok sloeg, en een componist die succes wenste te hebben kon daar maar beter rekening mee houden. Puccini, Mascagni, Ponchielli, Giordano, dat waren de mannen die het gemaakt hadden. Pizzetti zette zich hiertegen af; hij wilde een muziekdramatiek die zich weer bezig zou gaan houden met humanistische vraagstukken, niet met moord, doodslag en overspel. Zijn kennismaking en vervolgens vriendschap met de Italië's meest beroemde - en controversiële - literator Gabriele D'Annunzio speelde daarbij een doorslaggevende rol. Pizzetti voorzag veel van D'Annunzio's toneelstukken van muziek en ook als librettist stond de grote dichter hem bij. Wereldberoemd is hij met zijn opera's niet geworden, maar kenners weten Debora e Jaele (door de KRO in 1994 geprogrammeerd in Utrecht) en Assassinio nella Cattedrale naar het toneelstuk van T.S.Eliot naar waarde te schatten. De muziekdramatische wereld van Pizzetti vindt zijn wortels in Wagner, Debussy en Dukas (Ariane e Barbe-bleu).

Uit het voorafgaande wordt duidelijk dat Pizzetti in de allereerste plaats een vocale componist is geweest. Zijn beste en meest originele werk vinden we in zijn scheppingen voor koor, of dat nu de grote koren uit de eerste akte van Debora e Jaele zijn of de onbegeleide Messa di Requiem, geschreven ter nagedachtenis aan zijn eerste vrouw. Intensieve studie van de koormuziek uit de renaissance in zijn conservatoriumtijd stimuleerde hem in die richting. De resultaten ervan zijn overigens uitstekend te beluisteren op een cd met de Messa en een tweetal aanvullende koorwerken op Chandos CHAN 8964, door het Deens Radiokoor o.l.v. Stefan Parkman.

Het artikel in The New Grove over Pizzetti van de hand van Pizzetti-kenner John Waterhouse is niet bepaald vriendelijk over de orkestwerken van Pizzetti. We lezen: 'Pizzetti's orchestral music does not, on the whole, reveal him at his best. Nevertheless the colourful incidental music for D'Annunzio's La pisanella (best known now through the popular concert suite) reveals that the rather grey, drab orchestral palette of so many of his other works, including most of the operas, was the result of deliberate choice rather than inability to do otherwise'. Gelukkig valt het met dat groezelige orkestpalet reuze mee in de werken die we op deze cd kunnen beluisteren. Het Concerto dell' estate (Zomerconcert) is een kleurrijk werk dat door de componist als zijn beste werk werd beschouwd dat hij zelf zijn 'Pastorale Symfonie' noemde. Ruim veertig jaar geleden vergastte Decca ons op een lp met dit concert en voornoemde suite uit La Pisanella door het Suisse Romande Orkest onder Lamberto Gardelli. Die opname is gelukkig opnieuw uitgebracht en gekoppeld met werken van Rota (Concerto voor strijkorkest) en Respighi (Trittico Botticelliano) verschenen op Decca Eloquence 476 9766. Heet van de naald (mei 2009) is de budget-heruitgave op Hyperion Helios van een prachtige cd die Osmo Vänskä in 1998 maakte met het BBC Scottish Symphony Orhestra (CDH55329). Daarop eveneens LaPisanella, plus de drie Sophocles-Préludes, het Rondo Veneziano en Preludio a un altro giorno.

De grote verrassing van deze uitgave zit in de staart: de drie orkeststukken die in 1936 ontstonden voor een openluchtvoorstelling in Griekenland op teksten van Homerus, Sophocles en andere klassieke Griekse schrijvers. Pizzetti had net Respighi opgevolgd als directeur van de Accademia Santa Cecilia te Rome en zijn interesse in oude Griekse muziek was recentelijk gewekt. Onderzoek naar die materie stond nog in de kinderschoenen, dus is de aanwending ervan eerder folkloristisch, maar dat doet niets af aan de kwaliteit. Wonderlijk genoeg roept het klinkend resultaat herinneringen op aan Carl Nielsen, maar ja, die schreef dan ook een Helios Ouverture.

Het beluisteren van Griekse orkesten was nog niet zo lang geleden een weinig vrolijk stemmende aangelegenheid, getuige lokale opnamen van werk van componisten als Kalomiris en Skalkottas waarbij je vertwijfeld je oren toestopte. Dimitri Mitropoulos week niet voor niets uit naar de Verenigde Staten. De tijden zijn veranderd. Het orkest van Thessaloniki is een uitstekend spelende formatie, dirigent Myron Michailidis heeft greep en visie op deze partituren, en de opname doet ze warm opklinken. Hoezo groezelig?

We kijken met belangstelling uit naar de opvolger; misschien La Pisanella?


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links