CD-recensie
© Siebe Riedstra, november 2016
Penderecki conducts Penderecki Vol. 1 Penderecki: Dies illa - Hymn to St Daniil - Hymn to St Adalbert - Psalms of David Johanna Rusanen (sopraan), Agnieszka Rehlis (mezzosopraan), Nikolay Didenko (bas), Warsaw Philharmonic Orchestra and Choir o.l.v. Krzystof Penderecki Warner Classics 4 60393 9 • 51' • Opname: juni 2015, Warsaw Philharmonic Concert Hall, Warschau |  |
Krzysztof Penderecki (1933) heeft aan het begin van zijn carrière al snel de gesloten centra voor nieuwe muziek als Darmstadt, Donaueschingen en Warschauer Herfst kunnen verruilen voor de internationale concertpodia. Dat dankte hij aan zijn Threnos voor 52 strijkers uit 1961, een klaagzang die hij opdroeg aan de slachtoffers van Hiroshima. De titel zal ongetwijfeld hebben bijgedragen aan het succes van het werk; het grote publiek kreeg zo een handvat aangereikt om deze klankgeworden nachtmerrie van oorverdovende clusters, gierende glissandi en spookachtige klopgeluiden te kunnen associëren met verwoesting en fallout. In zijn geboorteland brak hij al twee jaar eerder door, toen hij maar liefst drie prijzen in de wacht sleepte in de Young Composer's Competition van de Polish Composer's Union, voor zijn Psalms of David, Strophes en Emanations.
Het label Wergo was er destijds als de kippen bij en bracht in 1966 een elpee uit van de Psalmen, gecombineerd met het Stabat Mater, Anaklasis, Fluorescences en de Sonate voor cello en orkeSt Een prachtige uitgave in de serie Studio-Reihe neuer Musik, al even eigentijds vormgegeven in witte klaphoezen met zwarte letters en de naam van de componist in fel rood. Wergo is een activiteit van muziekuitgeverij Schott, en een perfecte manier om de componisten van het fonds onder de aandacht te brengen. Iets dat veel meer uitgevers hadden moeten doen, in plaats van revenuen te vergaren door te wachten tot gevestigde labels het werk gaan doen. Dat daar in de praktijk niets van terecht komt schijnt ze niet te deren, maar heeft de muziekliefhebber menige enthousiast opgezette eigentijdse muziekserie gekost. Denk maar aan Philips in de jaren zestig en DG in de jaren negentig.
Penderecki is intussen een grand old man geworden met een onwaarschijnlijk grote productie, en hij heeft nooit over discografische belangstelling te klagen gehad. De vroege registraties op het Poolse label Polskie Nagrania werden overgenomen door EMI, en het label Naxos heeft een groot aantal werken laten opnemen in exemplarische uitvoeringen onder leiding van de Poolse dirigent (en jurist) Antoni Wit. Uiteraard is die belangstelling niet in de laatste plaats te danken aan Penderecki's 'bekering' tot een tonale schrijfwijze, die niet geheel vreemd is aan romantisch pathos. Dat zijn diep-religieuze instelling daarbij een belangrijke rol speelt is evident in de keuze van zijn onderwerpen met titels als Passio, Pools Requiem en Dies Irae. Daarbij sluit het openingwerk op deze cd naadloos aan met de titel Dies Illa. Het werd geschreven in opdracht van het Festival van Vlaanderen, in het kader van de herdenking van de Eerste Wereldoorlog. Twee andere opdrachtwerken completeren deze uitgave: de Hymn to St Daniel, geschreven voor de 850 ste verjaardag van de stichting van Moskou, en de Hymn to St Adalbert, voor de milenniumviering van de stad Gdansk.
Deze cd wordt uitgebracht op het eigen label van het orkest, Warner Music zorgt voor de distributie. Volume 1 staat er op de hoes, kennelijk is het de bedoeling dat de oude meester de kans krijgt om zijn persoonlijke kijk op zijn werk vast te leggen voor het te laat is. Dat men voor dit eerste deel heeft gekozen voor drie premières verleent alleen maar extra glans aan het ondernemen, en uiteraard zorgt de componist aan het roer van dit toporkest en ditto koor voor uitvoeringen die staan als een huis. Wie eind jaren zestig de Wergo elpee grijsgedraaid heeft mag tot zijn genoegen vaststellen dat de jeugdige Psalmen van David na een halve eeuw nog even fris klinken, en de tand des tijds misschien wel beter zullen doorstaan dan de groots opgezette symfonieën van de rijpe toondichter.