CD-recensie
© Siebe Riedstra, juni 2011
 |
Olsen: Asgaardsreien op. 10 –
Tromboneconcert in F, op. 48 –
Symfonie nr. 1 in G, op. 5
Christian Lindberg (trombone), Arctic Philharmonic Orchestra (Nordnorsk Symfoniorkester) o.l.v. Christian Lindberg en Rune A. Halvorsen (tromboneconcert)
BIS-SACD-1968 • 63' • (sacd)
Iedereen kent Edvard Grieg, weinigen kennen Johan Svendsen, niemand kent Ole Olsen, de derde speler van zijn generatie op het veld van de klassieke muziek in het Noorwegen van de late negentiende eeuw. Hij afficheerde zichzelf graag als ’s werelds noordelijkste componist – hij werd geboren ten noorden van de poolcirkel, in Hammerfest, een kustplaats in het uiterste noorden van Noorwegen.
Dat was op 4 juli 1850; zijn vader was timmerman, organist en de plaatselijke dichter. De jonge Ole was handig op piano en orgel en al gauw in staat zijn vader bij kerkdiensten te vervangen. Als jonge man studeerde hij in Trondheim bij de organist van de kathedraal. Daar werd hij opgemerkt door een vriend van de directeur van het Leipziger Conservatorium, met als resultaat een driejarige studie onder Carl Reinecke. Bij zijn terugkeer vestigde hij zich in Christiania (Oslo), waar hij in 1877 Grieg opvolgde als dirigent van het symfonieorkest. Dat duurde niet lang, tot 1880. Vier jaar later werd hij aangesteld als dirigent van de Noorse Militaire Kapel; vanaf 1899 was hij inspecteur van alle militaire kapellen, en in 1903 werd hij bevorderd tot majoor. Olsen genoot internationaal aanzien tijdens zijn leven. Hij dirigeerde zijn werken in Keulen, Kopenhagen en bij de Berliner Philharmoniker, maar na zijn dood in 1927 werd totale vergetelheid zijn deel. Dankzij de cd leven we in een tijd waarin de honger naar vergeten componisten niet te stillen lijkt te zijn, en kunnen we opnieuw kennismaken met deze Noor.
In Noorwegen is sinds 2009 een nieuw orkest actief, het ‘Nordnorsk Symfoniorkester’ – buiten Noorwegen: ‘The Arctic Philharmonic Orchestra’. Het opereert ten noorden van de poolcirkel en wordt ondersteund door de steden Bodo en Tromso. Er is dus nog een land in de wereld waar orkesten niet worden gesloopt, maar gesticht. In zijn korte bestaan heeft dit orkest al toernees naar Rusland en China ondernomen. chef-dirigent is trombonist en componist Christian Lindberg, die sinds enige jaren ook actief is als dirigent. Dit is de eerste cd van het orkest, maar BIS heeft meer in de planning.
Christian Lindberg daarentegen heeft als trombonist al tientallen cd’s gemaakt voor BIS. De meest spraakmakende was de tiende, met het Tromboneconcert van Jan Sandstrom, met vette letters in de etalage gezet als het MOTORBIKE CONCERTO. Ze zijn er wereldberoemd mee geworden. Lindberg heeft er echter ook in zijn eentje voor gezorgd dat een ongelofelijk groot repertoire aan tromboneconcerten aan het cd-publiek werd voorgesteld. Deze cd is daarop geen uitzondering. Olsen schreef zijn tromboneconcert in 1886 in twee versies, voor hoorn en ventieltrombone – geen schuiftrombone. De première van de hoornversie werd gespeeld in 1905. Die van de schuiftrombone in 2010. Het is een kort maar effectief concert, net geen kwartier, in het romantische idioom van ook toen al voorbije tijden. Lindberg maakt er een meesterwerk van en wordt uitstekend van partij gediend door zijn orkest, dat voor de gelegenheid wordt gedirigeerd door paukenist Rune Halvorsen.
Olsen voltooide zijn Eerste symfonie kort na zijn terugkeer uit Leipzig, in een idioom dat geen verrassingen biedt. Elementen uit de Noorse volksmuziek spelen een belangrijke rol in de thematische en ritmische vormgeving. Grieg trok zijn enige symfonie uit 1864 terug nadat hij die van Svendsen had gehoord, en elf jaar later biedt ook die van Olsen geen nieuwe inzichten. Het symfonische gedicht ‘Asgaardsreien’ uit 1878 schildert een nachtelijke wildemansrit te paard door een onheilspellend woud. Een onderwerp dat in die tijd door honderden componisten in klank werd omgezet. Olsen geeft er zijn eigen draai aan door aan het slot het Lutherkoraal ‘Ein feste Burg’ te laten schallen.
Olsen was geen groot componist, en hij heeft alle hulp nodig die hij kan krijgen om zijn stukken succesvol over het voetlicht te krijgen. In het geval van het Tromboneconcert is dat uitstekend gelukt. In de beide orkestwerken wat minder. De opnamekwaliteit laat evenwel niets te wensen over en het eindresultaat valt dus in tweeën uiteen: Tromboneliefhebbers hebben er weer een prachtige opname van een vergeten concert bij, en verzamelaars van obscure symfonische werken kunnen Ole Olsen aan hun lijstje toevoegen.