CD-recensie
© Siebe Riedstra, maart 2019
Mozart: Requiem KV 626 (fragmenten) (G.F.) Haas: Sieben Klangräume zu den unvollendeten Fragmenten des Requiems von W.A.Mozart Genia Kühmeier (sopraan), Sarah Connolly (alt), Topi Lehtipuu (tenor), Alistair Miles (bas), Salzburger Bachchor, Mozarteumorchester Salzburg o.l.v. Ivor Bolton |
Mozarts onvoltooide Requiem blijft net als Schuberts onvoltooide symfonie een van de meest fascinerende meesterwerken uit de muziekgeschiedenis. Niet alleen voor muziekminnaars, maar ook voor musicologen en componisten. Die kunnen pogen om het te voltooien, of er op hun eigen manier naar kijken, en dat is wat hier gebeurt. Georg Friedrich Haas (1953) werd uitgenodigd om Mozarts nagelaten fragmenten te becommentariëren en bedankte aanvankelijk voor de eer. Na enig aandringen aanvaardde hij de opdracht, maar onder de voorwaarde dat hij van Mozarts noten af zou blijven. Geen thematische verwantschappen - alleen de toonsoort d (Haas is spectralist, een richting die boventonen exploreert). Dat resulteerde in zeven fascinerende soundscapes waarin niemand ook maar iets Mozartiaans zou kunnen herkennen, behalve in het slotdeel - een coda op de tekst Quam olim Abrahae. Wel hield Haas zich aan de beschikbare bezetting van orkest en koor (zonder solisten), en voegde daaraan slagwerkinstrumenten toe. Deze live-opname van een concert in het door Mozart in later leven gehate Salzburg op 4 december (Mozart stierf op 5 december) 2005 laat horen waar een en ander toe geleid heeft. Het heeft wel even geduurd: deze cd werd uitgebracht in 2018.
Om te beginnen hebben een uitstekend solistenteam, koor en orkest onder een gemotiveerde dirigent zich ingezet voor dit project. Het uitgangspunt was helder: ga de confrontatie met Mozarts laatste gedachten aan. Wellicht werd de opdrachtgever op een idee gebracht door een uitvoering van Rendering van Luciano Berio - een partituur die de schetsen voor een andere onvoltooide symfonie van Schubert als uitgangspunt neemt. Bij Mozart werkt dat niet, omdat er geen sprake is van schetsen (zo componeerde Mozart niet). Er ontbreken gewoon een paar delen. In feite zijn we hier getuige van een onvoltooid requiem dat onderbroken wordt door een voltooid commentaar. Het geheel is live opgenomen en laat ook die indruk na, compleet met publieksparticipatie en een nogal eendimensionaal klankbeeld.
Samenvattend: deze uitgave roept meer vragen op dan ze kan beantwoorden. Over de praktische kant kunnen we kort zijn. De incomplete uitvoering van het Requiem en de complete uitvoering van de Klangräume raken elkaar niet. Die van het Requiem maakt ondanks de uitstekende solisten weinig indruk. Over de Klangräume is nagedacht, en daardoor won Georg Friedrich Haas het op die vierde december 2005 van Mozart. Niets dan lof voor de verzorgde uitgave.