CD-recensie
© Siebe Riedstra, november 2012
 |
Montsalvatge: Partita 1958 - Cinco Canciones Negras - Calidoscopi Simfònic, op. 61 - Simfonia de Rèquiem
Ruby Hughes (sopraan, Simfonia), Clara Mouriz (mezzosopraan), BBC Philharmonic o.l.v. Juanjo Mena
Chandos 10735 • 68' •
Opname: 8-9 december 2011,
MediaCityUK, Salford Quays, Manchester
Sinds een jaar heeft het BBC Philharmonic Orchestra een eigen huis in Salford Quays - de oude haven van Manchester - en een Spaanse chef-dirigent, Juanjo Mena. Voor het label Chandos, waarmee het orkest nauw samenwerkt, een mooie aanleiding tot het opzetten van een nieuwe serie: La Musica de Espana. In de eerste aflevering kwam Manuel de Falla aan bod, nu is de beurt aan de wat minder bekende Xavier Montsalvatge.
Montsalvatge (1912-2002) was een trotse Catalaan, tien jaar geleden gestorven en honderd jaar geleden geboren. Hij woonde en werkte zijn leven lang in Barcelona, en verdiende de kost in eerste instantie als muziekjournalist. Zijn 'Cinco Cancionas Negras' ontstonden in 1945, en zetten hem als componist op de kaart. De klanktaal van deze liederen woont in de buurt van Cuba, en is in al zijn folkloristische eenvoud diep ontroerend. Montsalvatge bleef niet in zijn suces hangen, hij doorliep in de loop van de volgende decennia een stilistische ontwikkeling die hem via de Parijse Groupe des Six in later jaren zou brengen tot de twaalftoonstechniek, maar altijd met die speelse Catalaanse insteek.
In de 'Partita 1958' is duidelijk te horen dat Montsalvatge bewondering had voor de bitonale kunsten van Milhaud, de scherts van Poulenc, en het uitgestreken gezicht van Satie. Het jaartal in de titel verwijst naar de Oscar Esplá prijs die hij er in dat jaar mee won. Calidoscopi Simfònic is een overblijfsel van een balletpartituur - Montsalvatge schreef twintig balletten - uit 1955, die niet werd gebruikt, zoekraakte en pas weer in 2001 boven water kwam als een orkestsuite. Jammer dat we uit de begeleidende tekst niets wijzer worden over de prettig gestoorde episodes voor twee fluiten in het tweede deel. Wel een mooie aanwinst en ook nog een wereldpremière.
In Montsalvatges werkenlijst ontbreken symfonie en requiem. In 1985 besloot de componist dat het tijd werd om de beide genres dan maar te combineren. De orkestrale Simfonia de Rèquiem volgt de traditionele opbouw van de requiemmis, met de delen Introitus, Kyrie, Dies irae, Agnus Dei, Lux aeterna en Libera me. Een geserreerd werk waar alle emotie in schurende harmonische spanningen wordt uitgedrukt - hier en daar werd ik herinnerd aan de prachtige harmoniek van Hendrik Andriessen. Alleen in het laatste deel is ruimte voor de menselijke stem. Eén enkele sopraan smeekt om eeuwige rust en laat zo dit werk ontroerend uitklinken.
De foto van het orkest op de laatste pagina van het boekje wekte mijn nieuwsgierigheid: maar drie contrabassen en vier cello's? Dit is een groot symfonieorkest met de standaardbezetting van acht bassen. Toch klinkt deze opname inderdaad alsof men in die kleine bezetting heeft gewerkt, wat overigens de muziek in het geheel geen kwaad doet, integendeel. De beide uitstekende zangeressen zullen er in ieder geval blij mee zijn geweest. En het schitterende slot van dat Requiem voor sopraan en orkest zingt nog heel lang na.....