CD-recensie
© Siebe Riedstra, augustus 2024
Mendelssohn – Transcriptions for Organ Duet Vol. II Klik hier voor het inhoudsoverzicht Euwe en Sybolt de Jong (orgel vierhandig) |
|
Euwe en Sybolt de Jong zijn twee orgelspelende broers uit Friesland die hun opleiding ontvingen aan het Groningse Conservatorium bij Wim van Beek (1930-2017). Zij hebben in het Nederlandse orgellandschap (en daarbuiten) een unieke positie weten te verwerven als vierhandig orgel duo met een specialiteit: transcripties van delen uit cantates van Johann Sebastian Bach. Het evidente succes heeft zich vertaald in een serie van negen cd's die sinds 2006 zijn verschenen.
Het overlijden van Johann Sebastian Bach in 1750 markeerde wat het orgel betreft het einde van een tijdperk. Zijn zonen Emanuel en Christian stuurden Mozart en Beethoven in de richting van de fortepiano, voor het orgel ontstond decennia lang geen repertoire van betekenis. Daarin kwam pas verandering met de verschijning van Felix Mendelssohn, virtuoos op zowel de piano als het orgel en door zijn opleiding vertrouwd gemaakt met de werken van Sebastian Bach. Hij zorgde er als twintigjarige voor dat de Matthäeus-Passion na bijna een eeuw gezwegen te hebben opnieuw werd uitgevoerd.
Mendelssohn werd geboren in 1809 en in het Mendelssohn-jaar 2009 leek het de broers de Jong een goed idee om aandacht te genereren voor de liefde van Mendelssohn voor zijn idool.
Geen toevallige keuze, want de verwantschap tussen Bach en Mendelssohn is evident, getuige zijn reputatie als organist, improvisator en componist van oratoria, cantates en orgelwerken. Het resultaat, Transcriptions for Organ Duet Vol. I verscheen in 2010 en werd opgenomen op het Bätz-Witte orgel uit 1857 van de Oude Kerk te Delft.
Het heeft even geduurd, maar in 2024 presenteren Euwe en Sybolt de Jong het lang verwachte tweede deel. Dit keer op het orgel van de Jacobijnerkerk te Leeuwarden, gebouwd door Christan Müller in 1727, bijna een eeuw voor de geboorte van Felix. De keuze voor dit barokke instrument heeft alles te maken met het repertoire, dat voor een belangrijk deel uit jeugdwerken bestaat. Felix componeerde in opdracht van zijn docent Carl Friedrich Zelter (1758-1832) dertien symfonieën voor strijkorkest, waarin Bach en Mozart volop meeklinken. Zes van de veertien tracks op deze cd ontstonden tussen Mendelssohns twaalfde en zeventiende levensjaar – de leeftijd van de jeugdige componist is per track in de toelichting vermeld. De overige zijn van latere datum en afkomstig uit oratoria, toneelmuziek (Athalia), cantates, het Lobgesang (Symfonie 2) en klavierwerken.
Euwe de Jong legt in zijn toelichting de nadruk op het feit dat de repertoirekeuze niet ontstaan is uit de behoefte om het orgel zo kleurrijk mogelijk te demonstreren. Zoals hij zelf aangeeft: veel combinaties komen daardoor niet aan bod; het volle werk, bijvoorbeeld, ontbreekt.
Wat niet ontbreekt is een breed scala aan kamermuzikale klanken, met ruimte voor zingende prestanten, en het bovenwerk met zijn Baarpijp en Vox Humana die zich uit de verte laten horen. Het orgel in Leeuwarden mag in reputatie achterstaan bij zijn grote broer in Haarlem, het heeft het voordeel dat de kerkruimte en de orgelklank elkaar in perfecte harmonie vinden. De goudeerlijke opname levert het klinkende bewijs, samen met het onmiskenbare plezier dat Euwe en Sybolt de Jong zelf aan dit instrument beleven.