CD-recensie

© Siebe Riedstra, oktober 2022

Luca Marenzio, Venetiaan van geboorte, was actief in de tweede helft van de zestiende eeuw. Geboren in 1553 en gestorven in 1599 was hem geen lang leven beschoren, maar wat hij in dat korte aardse bestaan presteerde is kwantitatief en kwalitatief indrukwekkend - 500 madrigalen in 23 boeken, talloze motetten en andere geestelijke werken. Wonderlijk genoeg is de discografische ontginning van zijn oeuvre pas in de eenentwintigste eeuw goed op gang gekomen.

Muziek was in de tijd van Marenzio een elitaire aangelegenheid, ze kwam tot klinken in kerken en paleizen. Aan missen en madrigalen was dus een constante behoefte. Marenzio had iets met madrigalen, en door zijn aangeboren tekstgevoeligheid te combineren met zijn muzikale fantasie wist hij indrukwekkende hoogtepunten in het genre te scheppen. Dat is op zich nog geen prestatie die muziekgeschiedenis schrijft, maar bij Marenzio is er meer aan de hand: zijn muziek ontwikkelt zich in de loop van zijn bestaan op een spectaculaire manier. De vriendelijke diatonische harmonieën waarmee hij als jonge man successen boekt maken aan het einde van zijn leven plaats voor onrustige chromatiek. Een schokkende ontwikkeling die in al zijn pracht duidelijk wordt wanneer men het eerste en het laatste boek van zijn madrigalen achterelkaar beluistert.

Don Denis Silano (Vercelli, 1977) studeerde orgel, koordirectie, compositie, gregoriaans en musicologie. Behalve priester is hij maestro di cappella van de Cappella Musicale van de kathedraal van Vercelli. In de archieven van de kathedraal bevindt zich een groot aantal eeuwenoude manuscripten. Silano heeft bij zijn zoektochten in dit archief een aantal religieuze werken gevonden die toegeschreven kunnen worden aan Luca Marenzio, en hier hun wereldpremière beleven.

Dat is in de allereerste plaats de Missa Jubilate, zo te horen een vroeg werk voor twee vierstemmige koren met een lengte van ruim een half uur. Daarnaast een Magnificat Sexti Toni en een alternatieve versie van het motet Jubilate Deo. Marenzio volgde regelmatig de traditie van het zogeheten parodiëren, waarbij de tekst van een wereldlijk werk vervangen werd door een religieuze tekst, met eventuele muzikale aanpassingen. Silano ontdekte in de archieven het motet Christe Jesu Benigne, dat een parodie is van het madrigaal Baci soavi e cari.

Dirigent Silano heeft in zijn kerkelijke werkzaamheden de beschikking over een kerkkoor en een kinderkoor, bij gelegenheid versterkt door professionele vocalisten. Deze opname realiseerde hij met acht uitgelezen vakmannen, die het verdienen om met name genoemd te worden: Federico Fiorio en Stefano Guadagnini (cantus), Enrico Torre en Gianluigi Ghiringhelli (altus), Alberto Allegrezza en Raffaele Giordani (tenor), Davide Benetti en Enrico Bava (bas). Op een aantal werken worden ze bijgestaan door organist Stefano Demichelli, en Frederico Bagnasco, violone (contrabas). Voor de kenners: de organist bespeelt een kistorgel met slechts één register, een achtvoets Prestant.

Door het vocale ensemble te bezetten met louter mannenstemmen heeft Silano de beschikking over een unieke koorklank, waarbij een extra onderscheid wordt gemaakt door de aanwezigheid van de twee mannelijke sopranen. De kwaliteit van wat deze beide heren hier presteren is werkelijk overrompelend en past dit repertoire als de spreekwoordelijke handschoen. Het orgel en de contrabas zijn natuurlijk niet perse voorgeschreven door Marenzio, maar geven aan de klank waar dat nodig is een extra sonoriteit die nergens opvalt maar subtiel aan de dynamische reikwijdte van het geheel toevoegt. Hier en daar merkt men dat de middentoonstemming van het orgel niet altijd gelijke tred houdt met de intonatie van de zangers, maar wie daarop let is een kniesoor.

Kort en goed, dit is een wereldpremière van het allergrootste belang - alsof er ineens een symfonie van Haydn opgedoken is. Technisch en muzikaal tot in de perfectie verzorgd en met de grootste toewijding uitgevoerd. Op YouTube is Silano te vinden met een toelichting op zijn speurwerk en wat repetitiefragmenten. Zeer de moeite waard!

index