CD-recensie

© Siebe Riedstra, september 2019

Jean-Luc Votano, soloklarinettist van het Koninklijk Philharmonisch Orkest van Luik, presenteert op deze cd twee klarinetconcerten en de wereldpremière van een stuk dat speciaal voor hem werd geschreven. Het bijzondere aan deze uitgave is dat de klarinetconcerten hier allebei voor de tweede keer worden opgenomen, en dat ze als piketpalen in het oeuvre van hun scheppers staan, maar dan op diametraal tegenovergestelde momenten. De oudste van de twee, Karl Amadeus Hartmann (1905-1963), begon aan zijn concert voor klarinet, strijkkwartet en strijkorkest in 1930 en het is daarmee zijn eerste orkestrale compositie. Wie het werk van Hartmann kent zal ogenblikkelijk vaststellen dat de latere componist in dit werk maar met moeite is te herkennen. Wanneer de luisteraar aan een blinde luistertest wordt onderworpen kan het haast niet anders of de naam van Zoltan Kodaly zal vallen. Niet toevallig, want het werk werd aan hem opgedragen. De reputatie van Hartmann verhoudt zich helaas omgekeerd onevenredig tot de frequentie waarmee zijn werk wordt uitgevoerd, en dit klarinetconcert staat in die context onderaan de ladder. In 2000 bracht het label ECM een cd uit met de discografische première, gespeeld door de Franse klarinettist Paul Meyer, met het Münchener Kammerorchester onder de toenmalige chef Christoph Poppen. Het is een alleraardigst werk, maar zeer bewerkelijk, vooral voor het strijkorkest.

De Fin Magnus Lindberg (1958) begon zijn carrière als de spreekwoordelijke 'angry young man' met werken waarin de avant-gardistische tongval van die tijd een hoofdrol speelde. Tegen de tijd dat hij zijn klarinetconcert schreef (2000) was hij net als zoveel van zijn leeftijdsgenoten getransformeerd tot een respectabele toondichter die zonder al te veel moeite door zijn luisteraars begrepen kan worden. Voor zijn landgenoot Kari Kriikku, een begenadigd klarinetvirtuoos, schreef hij een concert dat door zijn verstaanbaarheid en de inzet van Kriikku de wereld rondging. In 2005 bracht het label Ondine Kriiku's interpretatie op cd uit, 2008 speelde hij de Nederlandse première in de ZaterdagMatinee. Lindberg geldt momenteel als een van de belangrijkste componisten van de eenentwintigste eeuw - hij was tussen 2009 en 2012 huiscomponist bij de New York Philharmonic - en dit klarinetconcert is een van zijn meest gespeelde werken. Het begint met een herkenbaar motto van een vallende kleine terts, dat een hoofdrol blijft spelen in de opbouw van het werk, waardoor de structuur iets heel herkenbaars krijgt. Bovendien is het een meesterlijk georkestreerde partituur, waarin de componist niet schuwt om een nostalgisch romantische sfeer op te roepen - die hij dan weer net zo makkelijk verstoort met avant-gardistische gebaren (multiphonics) uit zijn verleden. Een heerlijk stuk en een belangrijke aanwinst voor het concertrepertoire van de klarinet, die dat broodnodig heeft.

In het korte concertwerk Fantasme van Johan Farjot (1976) voor klarinet, altviool, cello en orkest vinden we wonderlijk genoeg echo's van zowel Kodaly als Lindberg, maar dat is alleen maar toeval. Het wordt met toewijding gebracht door de solo-altist en de solocellist van het orkest, met een hoofdrol voor soloklarinettist Votano. Op deze opname fungeert het als een effectvolle toegift.

Jean-Luc Votano heeft met zijn keuze voor deze concerten in de roos geschoten. Niet zozeer door het repertoire op zich, maar doordat hij laat horen dat er in deze partituren dingen mogelijk zijn die we nog niet eerder hoorden. Dat is overduidelijk in zijn aanpak van het concert van Lindberg, waar hij meer tijd neemt voor het uitspelen van frases dan zijn vakbroeder uit Finland. Ook zijn toon is wat ronder en dus wat romantischer van inborst dan het slanke geluid van Kriikku. Een en ander wordt onderstreept door de warme akoestiek uit Luik tegenover de koele atmosfeer uit Helsinki. Dat wil overigens absoluut niet zeggen dat de een beter zou zijn dan de ander - het bewijst eens te meer dat goede muziek meerdere interpretaties verdraagt. Hetzelfde geldt mutatis mutandis voor het concert van Hartmann, al was het alleen maar door het groter bezette strijkorkest in Luik tegenover het kamerorkest uit München.

Het Orchestre Philharmonique Royal de Liège onder chef-dirigent Christian Arming, zijn solisten uit eigen gelederen en niet te vergeten het Quatuor Danel, geven hiermee een visitekaartje af om trots op te zijn.

index