CD-recensie

© Siebe Riedstra, oktober 2016

Terwijl u verder leest is een bezoek aan de eerste van bovenstaande links aleszins de moeite waard. Het is een promotievideo van het label Ricercar met een werkimpressie van de opname van het Canticum canticorum van Roland de Lassus. Wat er niet bij vermeld wordt zijn de titels van de twee onderdelen: Veni in hortum meum en Quam pulchra es.

Roland de Lassus (later noemde hij zich Orlando di Lasso) was de Wolfgang Amadeus Mozart van de zestiende eeuw. Hij werd geboren in 1532 in Henegouwen en viel op door zijn wonderschone sopraanstem. Jongetjes met mooie stemmen waren een gewild artikel in de eredienst, en werden vaak bij hun ouders weggekocht om zich te ontwikkelen als zanger. Er zijn gevallen bekend van jongens die weggekaapt werden, en ook over de jonge Roland doet zo'n verhaal de ronde. In ieder geval zong hij op zijn twaalfde in Milaan, op zijn achttiende na de stembreuk in Napels en was hij al op zijn eenentwintigste kapelmeester van de St. Jan Lateranen in Rome. Door het overlijden van zijn ouders keerde hij terug naar huis, en in 1555 vinden we hem terug in Antwerpen, waar zijn 'opus 1' wordt gepubliceerd door Tielman Susato, componist en uitgever. Het is een bundel Franse chansons en Latijnse motetten, die hem meteen op de muzikale kaart van Europa zetten. Na omzwervingen in Italië belandde Lassus in 1556 in München, als lid van de hofkapel van Albrecht V. Vier jaar later werd hij daar benoemd tot kapelmeester, een functie die hij tot zijn dood in 1594 zou bekleden. Lassus was de bekendeste componist van zijn tijd en een van de productiefste ooit. Hoewel hij leed onder het feit dat de werken die hij in dienst van Albrecht schreef niet mocht publiceren deed dat niets af aan de hoeveelheid en de kwaliteit van zijn composities.

Op deze cd vinden we een mooie menging van wereldlijke en geestelijke elementen in het werk van Lassus. Het Canticum canticorum - het Hooglied - bevat de meest uitgesproken erotische teksten uit de bijbel. Lassus heeft acht van deze verzen (het zijn eigenlijk meer gedichten) op muziek gezet, in een vocale bezetting van vier tot acht stemmen met een instrumentale begeleiding van zes strijkers, cornet, en luit. Het Choeur de Chambre de Namur is klein, het bestaat uit vier maal vier zangers, de altpartij wordt door mannen gezongen, de sopraanpartij door vrouwen. Dat laatste is het enige waarin het verschilt met de hofkapelle die Lassus tot zijn beschikking had. Op een miniatuur uit de befaamde Mielich-codex zien we een behoorlijk groot koor - wellicht voor een hoogtijdag - van zeker een man of dertig met op de voorgrond een stuk of acht jongetjes. Mooi ook om te zien dat ze alle dertig uit één groot koorboek zingen dat in de voorgrond op een hoge lessenaar staat.

Lassus is wereldberoemd geworden met het chanson Susanne un jour. Componisten hadden in de renaissance de gewoonte om hun missen te baseren op bekende melodieën - zogenaamde parodiemissen. Lassus componeerde in dit geval zo'n mis op zijn eigen chanson. Op youtube is een mooie opname beschikbaar van het chanson - zie de link hieboven. Wie het de moeite waard vind om zoiets zelf eens te horen zal merken dat ieder van de onderdelen van de mis noot voor noot het begin van het chanson imiteert, behoudens een enkele ritmische aanpassing.

Tussen het Hooglied en de Mis was nog ruimte voor een van de ongeveer vijftig zettingen van het Magnifict. Ook hier parodiëert Lassus, ditmaal op een werk van zijn vriend Ciprien de Rore, het destijds bijzonder geliefde madrigaal Ancor che col partire.

 De Argentijnse dirigent Leonardo García Alarcón is sinds 2010 vaste dirigent en artistiek leider van het Choeur de Chambre de Namur. Ook in Nederland is hij een regelmatige verschijning met zijn Ensemble Cappella Mediterranea. In het voorjaar van 2017 brengt hij het opera-oratorium Il Dialogo de Nabucco van Michelangelo Falvetti in de ZaterdagMatinee. Wat hij hier met dit groepje uitgelezen zangers presteert grenst aan het ongelofelijke. Zelden hoort men een koorklank die geheel zonder vibrato wordt opgetrokken en toch ragzuiver is. Alle kwinten en tertsen staan zo strak als een wolkenloze hemel. Mooi ook hoe zo nu en dan in de bas het kistorgel even te hulp schiet met net dat beetje extra sonoriteit. Dat is wel nodig ook, want Alarcon kiest voor een lage koorstemming. Wie de uitvoering van het eerste motet van het Hooglied, Osculetor me osculo vergelijkt met die van The Tallis Singers van Peter Philips ontdekt dat daar een kleine terts hoger gezongen wordt. Dit is een werkelijk schitterende uitgave, en daarmee een van de mooiste manieren om kennis te maken met deze grote componist, die we net zo goed zouden moeten kennen als Mozart, Beethoven en Mahler.

index