CD-recensie
© Siebe Riedstra, oktober 2015
Mendelssohn: Vioolsonate in F, MWV Q26 Janácek: Vioolsonate Schumann: Vioolsonate nr. 2 in d, op. 121 Simone Lamsma (viool), Robert Kulek (piano) Challenge Classics CC72677 • 74' • (sacd) Opname: maart/april 2015, Studio 1, Muziekcentrum van de Omroep, Hilversum |  |
Vioolspelend Nederland heeft in de afgelopen halve eeuw een ware facelift ondergaan. Decennia lang bepaalden Herman Krebbers en Theo Olof het gezicht van de strijkende natie. Mannen speelden viool en vrouwen 'deden de strijk'. Dat meisjes ook heel mooi viool kunnen spelen bewezen Emmy Verhey (1949) en haar opvolgster Isabelle van Keulen (1966). Kennelijk zorgden deze dames voor een sneeuwbaleffect want vandaag hebben we Janine Jansen (1978), Liza Ferschtman (1979), Simone Lamsma (1985) en Rosanne Philippens (1986), met excuses aan Lisa Jacobs, Birthe Blom, Nadia Wijzenbeek en iedereen die ik vergeet. De carrières van de meeste dames laten niets te wensen over. In de cd-catalogus loopt Janine Jansen al een tijd voorop, met Lisa Ferschtman als goede tweede. Simone Lamsma bleef tot nu toe in dat opzicht achter, terwijl ze concerten geeft met toporkesten van Chicago tot Tokyo. Daar komt nu gelukkig verandering in.
Tien jaar na haar eerste recital-cd voor het label Naxos maakt ze hier een tweede entrée op het label Challenge. Gelukkig nu eens niet met alleen maar Beethoven, Brahms of Schumann, maar met een recital dat een prachtig overzicht biedt van datgene waarin ze sterk is. Dat ze daarbij platgetreden paden weet te vermijden is dapper: geen van de gepresenteerde sonates behoort tot de stukgespeelde partituren van de betrokken componisten. Mendelssohns Vioolsonate in F heeft zelfs tot 1950 op publicatie moeten wachten. Schumann begon pas laat aan de viool, en noch zijn sonates, noch zijn concerten konden zijn volgelingen overtuigen. Janáceks vioolsonate is een van zijn weinige kamermuziekwerken, en stamt gelukkig uit zijn laatste periode.
Om met Janácek te beginnen: met dit stuk, en dan vooral het laatste deel, maakt Lamsma een verpletterende indruk. De intensiteit waarmee ze de enorme tegenstellingen en de tot klank geworden wanhoop in dit werk gestalte geeft is fenomenaal. Ik heb ter vergelijking nog eens geluisterd naar de veelgeprezen opname van Christian Tetzlaff en Leif Ove Andsnes op Virgin Classics - de beide heren worden finaal onder de tafel gespeeld. Hetzelfde geldt voor de Tweede vioolsonate van Schumann: je zou zweren dat Schumann hier eigenlijk een vioolconcert had willen componeren, van de majestueuze openingsmaten tot de broze pizziccati waarmee het hartbrekende langzame deel begint. Verrassend is ook Mendelssohns Vioolsonate uit 1838, die klinkt alsof de componist zich warmloopt voor het Vioolconcert waaraan hij in datzelfde jaar begon.
Simone Lamsma is zo verstandig geweest om een partner te kiezen die in de kamermuziek gulden sporen verdiend heeft. Robert Kulek heeft samengewerkt met alle grote namen, van Kyung-Wha Chung tot Daniel Mueller-Schott. Hij begrijpt het temperament van Simone Lamsma tot in de vezels en zorgt ervoor dat ze geïnspireerd wordt tot brandende intensiteit. Dat is wat dit recital tot een onvergetelijke ervaring maakt: hartstochtelijk muziekmaken in een ultieme poging om het onbereikbare in klank uit te drukken.
U kunt het meemaken op 24 oktober a.s. in het Muziekgebouw aan 't IJ