CD-recensie

© Siebe Riedstra, oktober 2023

Bernard Herrmann (1911-1975) verwierf wereldfaam door zijn jarenlange samenwerking met de filmmakers Orson Welles en Alfred Hitchcock, die films opleverde als Citizen Kane en Psycho. Hij werd geboren als Max Herman in New York als zoon van joods-Russische immigranten en studeerde compositie aan de Juilliard School in New York bij de in Arnhem geboren componist Bernard Wagenaar. Hij maakte deel uit van de door Aaron Copland gestichte Young Composers Group, maar ambieerde daarnaast een carrière als dirigent en veranderde zijn achternaam in Herrmann. Vanaf 1934 maakte hij zijn ambitie waar bij het radiostation CBS als componist en dirigent van het CBS Symphony Orchestra. Met de opkomst van de televisie was CBS in 1951 gedwongen zijn orkest op te heffen, en vertrok Herrmann uit arren moede naar Hollywood. Daar ontmoette hij zijn alter ego, de filmmaker Alfred Hitchcock. Het koppel zou samen geschiedenis schrijven, totdat Hitch in 1966 de muziek die Bernie gemaakt had voor de film Torn Curtain  afkeurde. Het betekende een definitieve breuk met Hitchcock in een jaar waarin Herrmann ook zijn huwelijk op de klippen zag gaan. Gedesillusioneerd vestigde hij zich in Londen, waar hij vooral als dirigent actief werd.

Tussen 1947 en 1951 schreef Herrmann geen enkele filmpartituur, maar werkte hij aan zijn grote opera Wuthering Heights, naast zijn werk als dirigent van het CBS Symphony Orchestra. Door zijn werk aan de filmmuziek voor Jane Eyre in 1943 raakte Herrmann gebiologeerd door de romans van de gezusters Brontë. In samenwerking met zijn toenmalige echtgenote Lucille Fletcher als librettist ontstond een opera in vier akten, met proloog en epiloog, gebaseerd op de roman Wuthering Heights van Emily Brontë. Fletcher nam zoveel mogelijk dialogen uit de roman over en beperkte het verhaal tot de eerste helft van de roman, dat eindigt met de dood van Cathy. Dat de opera tijdens Herrmanns leven niet in productie werd genomen was een bron van ergernis voor de man die zichzelf omschreef als ‘een componist die ook filmmuziek schrijft'. Hij spiegelde zich daarbij aan zijn grote voorbeelden Prokofjev, Vaughan Williams en Walton. Hoewel een aantal theaters aanvankelijke interesse in een productie van de opera toonden, bleef het bij plannen. Uit arren moede besloot de componist zelf voor de kosten van een opname op te draaien, een project dat in 1966 werd gerealiseerd en werd uitgebracht op het label Unicorn Records – een opname die later ook op cd is verschenen.

Waar de toelichting bij deze uitgave geheel aan voorbijgaat is de cruciale rol die de samensteller van de bewerkingen heeft gespeeld. Hans Sorensen is een Deen die zich aanvankelijk veel met filmmuziek heeft beziggehouden en sinds 2019 werkzaam is als artistiek directeur van het Singapore Symphony Orchestra. Hij heeft de kolossale partituur van de opera teruggebracht tot een Suite met een lengte van een uur, waarbij hij echter niets aan de noten van Herrmann heeft veranderd. De bezetting van acht solisten bracht hij terug naar de twee hoofdrolspelers, Cathy en Heathcliff. Het fors bezette orkest reduceerde hij naar een werkbaar aantal (73 plus slagwerk). De Suite is onderverdeeld in negentien tracks.

Voor het eerst in 22 jaar componeerde Herrmann in 1965 weer een klassiek werk, Echoes for String Quartet, een melancholiek werk dat opgebouwd is rond een terugkerend thema, dat als een idee fixe de voortgang zowel onderbreekt als samenhang geeft. De muzikale taal van Bernard Herrmann bleef in zijn gehele carrière herkenbaar aan een simpel uitgangspunt: het muzikale verloop wordt opgebouwd vanuit een kort motiefje, dat een aantal ingenieuze metamorfoses ondergaat (de proloog van de opera levert een uitgelezen voorbeeld van deze werkwijze). Dit kwartet blijkt bij uitstek geschikt voor een grotere strijkersbezetting, waarbij alleen de toevoeging van de contrabaspartij erop aankomt. Ook hier heeft Sorensen met smaak en vakmanschap gehandeld.

De beide vocale solisten zijn technisch en muzikaal zonder meer voortreffelijk voor hun taak toegerust. De bariton van Roderick Williams kan de forse wagneriaanse eigenschappen van zijn partij met gemak aan. Voor de rol van Cathy is in het theater op zijn minst een jugendlich dramatische sopraan vereist, de lichte llyrische sopraan Keri Fuge behoeft en ontvangt gelukkig de nodige hulp van de opnametechniek. Het orkest van Singapore (en artistiek directeur Sorensen, mag men aannemen) hebben voor deze productie twee voortreffelijke gastdirigenten uitgenodigd, Mario Venzago voor de opera en Joshua Tan (voorheen Associate Conductor van dit orkest) voor Echoes.

Chandos zorgde voor een schitterende opname met een voorbeeldige balans tussen zangers en orkest. David Benedict leverde de zeer informatieve toelichting, aangevuld met de gezongen Engelse tekst. Wachten op een complete moderne opname van de opera lijkt een zinloze onderneming en alleen al daarom is deze uitgave goud waard.

index