CD-recensie

© Siebe Riedstra, februari 2024

Deze uitgave is een initiatief van Muriël van Hemel, kleindochter van componist Oscar van Hemel, en violiste in het Noord Nederlands Orkest. Naast haar muzikale inbreng was ze verantwoordelijk voor de organisatie, financiering en toelichtende tekst. Voor de aanvullende bezetting richtte ze het Van Hemel Ensemble op, bestaande uit collega's in het orkest.

Nederlandse muziekliefhebbers zullen Oscar van Hemel kennen als een Hollandse componist, maar Oscar van Hemel werd in 1892 in Antwerpen geboren. Toen hij tijdens de Eerste wereldoorlog gewond raakte week hij uit naar het neutrale Nederland, en is niet meer vertrokken. De eerste helft van zijn loopbaan bracht hij door in Bergen op Zoom, waar hij onderwees aan de muziekschool, en in 1949 verhuisde het gezin naar Hilversum. In een stad met vijf orkesten en nog meer omroepverenigingen ontbrak het hem bepaald niet aan opdrachten.

Oscar van Hemel (1892-1981)

Als componist was Van Hemel een laatbloeier, die pas ontluikte na zijn studieperiode bij Willem Pijper, tussen 1931 en 1933. Van Hemel stond open voor de nieuwe klanken van tijdgenoten als Stravinsky, Hindemith, Milhaud, Bartók en Schönberg en schuwde het avontuur niet. De twaalftoonstechniek en het serialisme omarmde hij met muzikanteske grootmoedigheid, en wie zijn vierde strijkkwartet beluistert mag zich terecht afvragen waarom dat destijds niet opgemerkt is.

Dat wil niet zeggen dat het Van Hemel tijdens zijn leven ontbroken heeft aan erkenning en opdrachten. Zijn beide vioolconcerten werden uitgevoerd door Herman Krebbers en Theo Olof, met het Concertgebouworkest onder Bernard Haitink. Het Guarneri Trio (Herman Krebbers, Jean Decroos, Daniële Dechenne) speelde het Pianotrio dat ook op deze cd te beluisteren is. Tussen 1935 en 1970 was hij een van Nederlands meest gespeelde componisten. Hij liet een omvangrijk oeuvre na met onder meer vijf symfonieën, drie vioolconcerten, soloconcerten voor piano, hobo, altviool, cello en fluit, zes strijkkwartetten, een pianotrio, een pianokwartet, liederen, koorwerken en twee opera's

Een groot oeuvre, gecombineerd met een beperkte discografie brengt desondanks bijna altijd doublures met zich mee. Zo ook in dit geval, hoewel deze cd pas de vijfde op rij is. Het Vierde strijkkwartet verscheen eerder in een uitvoering door het Nederlands Strijkkwartet op een cd met kamermuziek, het bovengenoemde Pianotrio vinden we eveneens op die cd.

Muriël van Hemel en pianist Frans Douwe Slot zorgen op deze cd voor belangrijke nieuwe aanvullingen: de beide vioolsonates. De eerste vioolsonate ontstond in 1933, na de studieperiode bij Pijper, aan wie het werk ook is opgedragen. Het was het eerste werk waarmee de toen al 41-jarige componist brede aandacht wist te trekken. De Tweede vioolsonate stamt uit het oorlogsjaar 1945, toen de bommenwerpers over het reeds bevrijde Bergen op Zoom naar het noorden vlogen.

Muriël van Hemel heeft samen met Frans Douwes Slot en het Van Hemel Ensemble gezorgd voor een hartverwarmende uitgave, al even hartverwarmend gespeeld. Van Hemel stelde hoge eisen aan zijn uitvoerenden en die worden hier ruimschoots ingelost. De opname vond plaats op twee locaties, waarbij het strijkkwartet de ruimere akoestiek (zo te horen van de Johanneskerk in het Friese Oosthem) meekreeg. Een waardevolle aanvulling van de discografie van deze vergeten toonmeester, die zeker een vervolg verdient.

Een Oscar voor Van Hemel.

_______________
Nb.: De Stichting Oscar van Hemel heeft een aan de componist gewijde website in het leven geroepen: http://www.oscarvanhemel.nl, die - zo is de huidige gang van zaken - helaas als 'niet veilig' te boek staat. U bent dus gewaarschuwd! Het probleem is inmiddels aan de stichting gemeld.

index