CD-recensie
© Siebe Riedstra, december 2016
Matthias Havinga - Dutch delight Orgelmuziek uit de Gouden Eeuw van Sweelinck en anderen Sweelinck: Fantasia chromatica in d - Almande gratie - Mein junges Leben hat ein End - Ballo del Granduca - Psalm 36 - Malle Sijmen - Fantasia à 3 in g Speuy: Psalm 118 (van) Noordt: Psalm 24 Schuyt: Padovana - Gagliarda Havingha: Ouverture Octava Matthias Havinga (orgel) Brilliant Classics 95093 • 760' • Opname: april/mei 2014, Jacobuskerk Zeerijp |
In de Gouden Eeuw moest de stadsmens voor muzikaal plezier naar de kroeg of naar de kerk. De kerk stond niet alleen open op zon- en feestdagen, ook op de doordeweekse dag kon men binnenlopen. Het stadsbestuur zorgde ervoor dat het orgel op vaste tijden bespeeld werd door de stadsorganist. In de zondagse kerkdienst daarentegen was het orgel niet te horen, muziek werd daar beschouwd als losbandigheid. Jan Pieterszoon Sweelinck was destijds de stadsorganist van de Oude Kerk in Amsterdam, en vermaakte het volk niet alleen met dansmuziek, maar ook met fantasieën op psalmmelodieën. Matthias Havinga is een eenentwintigste-eeuwse stadsorganist, hij draagt de zorg voor het orgel in de Sonesta Koepelzaal, de vroegere Ronde Lutherse Kerk in Amsterdam. Voor deze cd reisde hij af naar het Groningse Zeerijp, waar zich een orgel bevindt dat voor de muziek van Sweelinck geschapen lijkt. Een belangrijk aspect is de stemming van zo'n instrument, de zogenaamde middentoonstemming. In die stemming klinken toonsoorten met veel 'witte toetsen' engelachtig zuiver, en zijn de toonsoorten met veel zwarte toetsen niet om aan te horen. Matthias levert direct al het bewijs met de Chromatische Fantasie van zijn beroemde voorganger - voor onze oren klinkt die vals als een kraai. Maar luister even verderop naar het Ballo del Granduca en verbaas je over de glasheldere zuiverheid. Daardoor is deze cd een spannende ontdekkingstocht voor nieuwsgierige oren. Matthias Havinga speelt het allemaal alsof Sweelinck over zijn schouder meekeek.