CD-recensie
© Siebe Riedstra, oktober 2019
Hans Gál - Music for Viola (1) Gál: Suite Concertante voor altviool en orkest, op. 102a - Divertimento voor viool en altviool, op. 90 nr. 3 - Altvioolsonate op. 101 - Trio voor viool, altviool en hobo op. 94 Hanna Pakkala (altviool), Reijo Tunkkari (viool), Irina Zahharenkova (piano), Takuya Takashima (hobo), Ostrobothnian Chamber Orchestra o.l.v. Sakari Oramo |
Hoewel Hans Gál ontsnapte aan de klauwen van de nazi's is hij één van de zwaarst getroffen slachtoffers van de ontwrichting die het Derde Rijk veroorzaakte in de muziekgeschiedenis. Gál (1890-1987) was tot 1933 een uiterst succesvol componist en administrateur. Zijn opera Die heilige Ente werd in meer dan twintig theaters uitgevoerd en hij was van 1920-1933 directeur van het Conservatorium te Mainz. Toen Hitler aan de macht kwam werd hij ontslagen, keerde terug naar zijn geboorteland Oostenrijk en werkte daar tot de Anschluss. In 1938 week hij uit naar het Verenigd Koninkrijk, waar hij te maken kreeg met de wetgeving die burgers van een vijandige natie in kampen zette en verbood om te werken. Na de oorlog vond hij in Schotland een nieuw onderkomen en een baan als artistiek adviseur van het Edinburgh Festival. In die nieuwe situatie componeerde hij de helft van zijn meer dan honderdveertig werken. Helaas was er in het naoorlogse muzikale klimaat weinig belangstelling voor zijn composities, domweg omdat zijn schrijfstijl als verouderd werd beschouwd, zeker gezien in het licht van de heersende nieuwe inzichten die in de jaren zestig en zeventig de norm waren. Hans Gál leek na zijn dood voorgoed vergeten, maar de wonderlijke wereld van de kleine onafhankelijke cd-labels zorgt er in de eenentwintigste eeuw alsnog voor dat zijn werk voor de muziekliefhebber ontsloten kan worden. De vier symfonieën zijn inmiddels al tweemaal opgenomen, en dat is nog maar het begin van een lange lijst.
Het Britse label Toccata bekommert zich met nadruk om vergeten toondichters als Gál, en heeft al drie cd's uitgegeven met kamermuziek. Op deze schijf staat de altviool centraal, met een orkestwerk en drie stukken in kamermuziekbezetting. Voor de opname trok men naar het Finse Kokkola, de standplaats van het Ostrobothnian Chamber Orchestra. Niemand minder dan Sakari Orama is de chef van dit orkest, een positie die hij combineert met zijn chefschap van het BBC Symphony Orchestra in Londen en het Stockholm Philharmonic Orchestra. De altvioliste Hanna Pakkala is aanvoerder van de alten in Kokkola. Ze wordt in de kamermuziekwerken bijgestaan door concertmeester Reijo Tunkkari, en de solohoboïst van het Turku Philharmonic Orchestra, Takuya Takashima - pianiste Irina Zahharenkova is overgestoken uit Estland.
De muziek van Hans Gál wortelt stevig in de negentiende eeuw, met een stevige nadruk op Johannes Brahms - zelfs de uitbundige chromatiek van Richard Wagner lijkt aan hem te zijn voorbijgegaan. Wie zou denken dat dat resulteert in voorspelbaar epigonisme nodig ik van harte uit om eens te luisteren naar het eerste deel van de Suite voor altviool uit 1949 (die overigens ook in een versie voor altsaxofoon bestaat), een prachtig cantabile met eem wandelende bas die ook het handelsmerk was van componisten als Gerald Finzi en Frank Martin.
De uitvoeringen voldoen aan de hoogste eisen, de toelichting is alleen in het Engels en komt met uitgebreide muziekvoorbeelden(!) en de opnamekwaliteit is om te zoenen. Een schitterende hommage aan een groot componist.