CD-recensie

© Siebe Riedstra, oktober 2013

Zdeněk Fibich (1850-1900) was een Boheemse componist, die samen met Dvorak en Smetana het gezicht van de Tsjechische muziek in de tweede helft van de negentiende eeuw bepaalde. Grappig om de afkomst van de drie naast elkaar te zien: Dvorak was de zoon van een slager, Smetana van een bierbrouwer en Fibich van een boswachter. Fibich volgde van de drie de beste opleiding: zijn vader stelde hem in staat om in Praag, Wenen, Leipzig en Parijs te studeren. In Praag was Fibich werkzaam als dirigent en koordirigent, en gaf hij privélessen aan pianoleerlingen - een positie aan het Conservatorium zat er niet in. Als componist boekte hij successen met enkele opera’s en melodrama’s. Zijn werken zijn vergeten, maar hij heeft één onsterfelijke melodie nageleten, het Poème. Fibich huwde drie keer, zijn eerste vrouw stierf al na anderhalf jaar. Hij hertrouwde met haar oudere zuster, een succesvolle operazangeres voor wie hij een drietal rollen in zijn opera’s schreef, maar het huwelijk hield geen stand. In 1886 kreeg hij een nieuwe pianoleerling, de achttienjarige Anezka Schulzova, met wie hij een innige liefdesrelatie opbouwde – zij werd de derde mevrouw Fibich. En niet alleen dat, zij schreef de libretti voor zijn drie laatste opera’s en een monografie over haar man. Fibich heeft zijn liefde voor Anezka tot in de intiemste details beschreven in zijn pianocyclus Nálady, dojmy a upomínky [Moods, Impressions and Reminiscences], 1892–9, op.41 (1894), op.44 (1895), op.47 (1896), op.57 (1902). Bovengenoemd poème is er uit afkomstig en door de violist Jan Kubelík voor viool bewerkt en onsterfelijk gemaakt. Fibich zelf verwerkte het in zijn symfonische gedicht At Twilight, op. 39.

Naxos heeft het prijzenswaardige initiatief genomen tot een complete opname van Fibichs orkestwerken. Hier is de aftrap, met de Eerste symfonie en Dojmy z venkova [Impressions from the Country], suite, op.54, 1897–8, zijn laatste voltooide orkestwerk; een aardige combinatie. Verzamelaars van dit repertoire zullen zich waarschijnlijk even achter de oren krabben, want Naxos heeft toch al een opname van de beide eerste symfonieën in de catalogus? In 1996 nam dirigent Andrew Mogrelia met het Razumovsky Symphony Orchestra die op in de concertstudio van Radio Bratislawa. Dat Razumovsky orkest was een kaartenbakorkest dat uitsluitend bestond om opnames voor Naxos en Marco Polo te realiseren, net als het Londense National Philharmonic Orchestra voor Decca placht te doen. De spelers werden geselecteerd uit de vier orkesten die in Bratislawa actief zijn: de Slowaakse Philharmonie, het orkest van de Radio, dat van de opera en het Slowaaks kamerorkest. Er wordt uitstekend gespeeld, de opname is warm en heeft ruimte, en de schijf is nog volop verkrijgbaar.

Het nieuwe initiatief wordt gerealiseerd in Praag, met een orkest dat opereert onder de naam Czech National Symphony Orchestra. Het is een jong ensemble, dat in 2013 twintig jaar bestaat, en opereert vanuit een eigen studiocomplex. Orkest en studio zijn erg in trek voor opnamen van filmmuziek, popmuziek en jazz. De legendarische Zdenek Kosler was de eerste chef, gevolgd door Paul Freeman. Libor Pesek staat sinds 2006 aan het hoofd. Op youtube zijn ze ruimschoots te bewonderen, ook in fragmenten van muziek van Fibich die nog moet worden uitgebracht. Wat in die filmpjes opvalt zijn de krappe studio en de beperkte omvang van het strijkorkest (drie contrabassen). Voeg daaraan toe het feit dat de cd werd gemaakt in twee dagen en het beeld is compleet. De opname is kurkdroog, en legt daardoor onbarmhartig elk oneffenheidje in de intonatie van de strijkers bloot.

Het belang van de nieuwkomer is evident: opus 54 ben ik nog niet eerder tegengekomen. Wie echter de symfonicus Fibich wil leren kennen wordt uitstekend bediend door Naxos, maar dan wel met de oudere opname uit Bratislawa.

index