CD-recensie

© Siebe Riedstra, augustus 2023

Sebastian Fagerlund is – net als zijn grote voorganger Sibelius – een Finse componist met een Zweedse naam. Hij werd geboren in 1972 in Pargas, een stadje onder de rook van Turku, waar hij zijn opleiding startte. Na een jaar in Den Haag te hebben gestudeerd voltooide hij zijn opleiding aan de Sibelius Academie in Helsinki. Hoewel Fagerlund de vijftig al is gepasseerd en al jaren flink aan de weg timmert vinden we zijn naam niet in de online editie van de Grove Dictionary of Music. Ook op zijn eigen website ontbreken gegevens over zijn vroege carrière. Aan beschrijvingen van zijn muzikale kenmerken is evenwel geen gebrek, waarbij de klemtoon ligt op een enorme ritmische drive, afgewisseld met periodes van in zichzelf gekeerde lyriek. Een taal die het midden lijkt te houden tussen de kracht van Magnus Lindberg en het dromen van Kaija Saariaho.

In Nederland is Fagerlund bepaald geen onbekende, en met name in de ZaterdagMatinee is aandacht besteed aan zijn oeuvre. In 2016 debuteerde hij daar met het korte orkestwerk Ignite, een werk met de impact van een op hol geslagen kudde olifanten. Het daverende succes resulteerde in een benoeming tot composer in residence van het Amsterdamse Concertgebouw. Daar voltooide hij een orkestrale trilogie die begint met Stonework uit 2015, vervolgt met Drifts, dat in maart 2024 zijn première beleeft in de Matinee, en afsloot met Water Atlas, dat hij in Amsterdam voltooide. Voor het Residentie Orkest en het Storioni Trio schrijft Fagerlund een Tripelconcert dat in april 2024 in Den Haag zijn première beleeft.

De kracht van Fagerlunds componeren ligt duidelijk bij zijn orkestwerken en soloconcerten.

Op het label BIS verschenen diverse cd's met orkestwerken, waaronder succesvolle concerten voor klarinet, viool en fagot (voor de Nederlandse fagottist Bram van Sambeek). Deze nieuwe uitgave van BIS opent met een fluitconcert voor Sharon Bezaly, de vaste fluitsoliste van het label (ze is gehuwd met oprichter Robert von Bahr).

Het fluitconcert ontstond in 2021 en draagt de titel Terral – een verwijzing naar de Spaanse term voor een natuurverschijnsel dat met een landwind te maken heeft. Het is een driedelig werk, met twee overwegend rustige hoekdelen waarin de altfluit een hoofdrol speelt en een middendeel dat als een scherzando functioneert. In het eerste deel worden bovendien elementen uit de beide volgende delen voorweggenomen. Met een lengte van bijna een half uur is dit een volwassen soloconcert dat door het gebruik van de altfluit een uitgesproken elegisch karakter kreeg. Een werk dat dankzij kruidige dissonanten uitblinkt in toegankelijkheid zonder ook maar een seconde de spanning te verliezen.

Het tweede werk op de cd is eveneens driedelig maar wordt zonder onderbreking gespeeld Hier klinkt opnieuw de ritmische lading waarvan ook in bovengenoemd Ignite sprake was. Het dateert uit 2014/15 en draagt als titel Strings to the Bone – Strijkers tot op het Bot. Een duidelijke verwijzing naar de intensiteit van het musiceren van het Tapiola Sinfonietta.

De cd sluit af met Chamber Symphony, opnieuw een driedelig werk, en een opdracht van het Tapiola Sinfonietta uit 2020/21. Ook hier wordt een ritmisch gedreven middendeel afgewisseld met twee rustige hoekdelen.

Samenvattend een boeiend en zeer beluisterbaar portret van een componist die een nieuw Fins geluid laat horen na de generatie van Saariaho, Esa-Pekka Salonen en Magnus Lindberg. Het spreekt vanzelf dat fluitiste Sharon Bezaly en Tapiola Sinfonietta onder John Storgards op de toppen van hun kunnen presteren. De opnamekwaliteit voldoet aan de hoge eisen die we van BIS gewend zijn en de toelichting werd geschreven door Kimmo Korhonen, de man die alles van Finse muziek afweet.

index