CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, oktober 2009

 

 

Eisler: Cantate 'Die Mutter' - Vier stukken voor gemengd koor a capella - Negen delen uit 'Woodbury-Liederbüchlein' voor vrouwenkoor a capella - 'Litanei vom Hauch' voor gemengd koor a capella op. 21 nr.1.

Dorothee Labusch (mezzosopraan), Furio Zanasi (bariton), Emanuele Arciuli en Francesco Libetta (piano), Coro della Radio Svizzera o.l.v. Diego Fasolis.

Chandos CHAN 9820 • 69' •


Hanns Eisler (1898-1962) is de geschiedenis ingegaan als het componerende boegbeeld van de voormalige DDR. Daar ging het nodige aan vooraf. Om te beginnen de Eerste Wereldoorlog, waarin hij als soldaat diende en meerdere malen gewond raakte. Vervolgens de kolossale invloed van zijn leraar Arnold Schoenberg, die hem tot één van de eerste twaalftoonsdiscipelen maakte. De opkomst van het Nazisme frustreeerde een veelbelovende carrière als politiek actieve componist in het Duitsland van de dertiger jaren, en noodzaakte hem uit te wijken naar de Verenigde Staten. Hij vestigde zich in Hollywood als componist van filmmuziek, maar het duurde niet lang of het wantrouwige klimaat van de koude oorlog veroorzaakte nieuwe problemen. Eisler werd het land uitgezet en remigreerde naar de naoorlogse DDR. Zijn immer maatschappijkritische houding belemmerde ook daar, ondanks publiek eerbetoon - hij schreef het Oostduitse volkslied en sierde een postzegel - zijn ontwikkeling als componist. Hij stierf als een verbitterd man.

Zou er ooit een ontroerender ode aan het communisme zijn gebracht dan Hanns Eisler's 'Lob des Kommunismus'? Eisler schreef het in 1931 voor de toneelmuziek bij het Lehrstück 'die Mutter', naar de roman van Maxim Gorki, dat in januari 1932 in première ging met de legendarische Helene Weigel en Ernst Busch in de hoofdrollen. De muzikale begeleiding bestond uit een combo van piano, trompet, trombone en slagwerk. Een inkervend stuk muziek. Het succes ervan strookte echter niet met de ideologie van de opkomende machthebbers. Eisler werd gedwongen zijn heil buiten Duitsland te zoeken en week uit naar de Verenigde Staten. Daar organiseerde hij in New York uitvoeringen van 'die Mutter' in de vorm van een cantate met gesproken verbindende teksten. De begeleiding werd omgewerkt voor twee piano's en het muzikale materiaal werd uitgebreid. De zin 'You must take over the leadership' uit 'Lob des Lernens' zou hem tijdens de heksenjacht van McCarthy fataal worden: hij werd ook uit de V.S. verbannen. Behalve in de voormalige DDR is er na de oorlog nog maar weinig belangstelling geweest voor Eisler's politieke werken, en ook aan dat beetje is door de Wende een einde gekomen.

 
  Hanns Eisler

Chandos presenteert hiermee de tweede opname van deze meesterlijke muziek (de eerste uit 1970 is verschenen op Berlin Classics BC 9230). De veertig minuten durende cantate wordt aangevuld met een selectie onbegeleide koorwerken. Let wel: een selectie, geen complete cycli. Opus 13, vier stukken voor gemengd koor, is wel in zijn geheel opgenomen. Het representeert eveneens de politiek geëngageerde Eisler en ontstond drie jaar vóór 'die Mutter'. Uit het 'Woodbury-Liederbüchlein' voor driestemmig vrouwenkoor, dat in Amerika voor de muziekschool van dat plaatsje werd geschreven, zijn negen van de twintig liederen opgenomen. Waarom niet compleet? Die extra 10 minuten hadden er nog best bij gekund. Overigens mag daarmee niet de suggestie gewekt worden dat 'Woodbury' een gesloten cyclus is: vier van de liederen zijn op een Duitse tekst gezet, de rest in het Engels. Besloten wordt met het eerste van de twee stukken voor gemengd koor opus 21, 'Litanei vom Hauch', ook een politiek geëngageerd werk, uit 1930. De uitvoeringen van de werken stammen van de Zwitsers-Italiaanse omroep en zijn gemaakt in 1995 ('die Mutter') en 1998 (de rest). Het Coro della Radio Svizzera heeft zich onder Diego Fasolis ontwikkeld tot een uitstekend ensemble. De beide pianisten zorgen voor een kraakheldere begeleiding en Dorothee Labusch zingt haar rol overtuigend, zonder kunstjes à la Lotte Lenya. De opname is van goede kwaliteit en de annotaties komen compleet met teksten. Een nadeel is dat de cd vanwege het net iets te dikke boekje verpakt zit in een dubbele doos. Voor de volledigheid: Berlin Classics (middenprijsklasse) BC 9232 bevat de complete "Woodbury", en BC 9236 de complete versies van opus 10, 14, 17, 19 voor mannenkoor en opus 13 en 21 voor gemengd koor.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links