CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, oktober 2019

(Henri Joseph de) Croes: Symfonie nr. 1 in Es - nr. 2 in D - Fagotconcert in C - Partias voor twee clarinetti d'amore, twee altviolen en contrabas

Anonymus: Concertante in C voor twee clarinetti d'amore en orkest

Jane Gower (fagot), Vlad Weverbergh en Lisa Shklyaver (clarinetto d'amore I), Diederik Ornée (clarinetto d'amore II), Terra Nova Collective o.l.v. Vlad Weverbergh

Et'cetera KTC 1648 • 80' + 74' • (2 cd's)

Opname: oktober-november 2018, maart 2019, Auditorium Academie voor Muziek, Woord en Dans, Mortsel (B)

   

Henri Joseph de Croes, The Return of the Clarinetto d'amore, Symphonies, Concertos & Partias, zo luidt de volledige titel van deze uitgave, die niet alleen verschijnt als dubbel-cd, maar ook nog vergezeld gaat van een zestig pagina's tellende 'Press Folder' op tijdschriftformaat. Zoiets maakt nieuwsgierig. Dubbel nieuwsgierig, want noch Henri Joseph de Croes noch de clarinetto d'amore zijn bekende grootheden in de klassieke muziek. Wie in de online editie van de New Grove Encyclopedia of Music op zoek gaat naar Henri Joseph de Croes vindt daar alleen een lemma over diens vader. De clarinetto d'amore vinden we onder het kopje clarinet d'amour, en in het lemma over de klarinet, geschreven door Albert R. Rice, die ook een bijdrage levert in de toelichting bij deze cd. Over Henri Joseph de Croes lezen we in de Grove dat hij de zoon is van Henri-Jacques de Croes (1705-1786), een Vlaamse componist, kapelmeester en violist, die het grootste deel van zijn leven werkzaam was in Brussel. Over zijn zoon wordt vermeld dat hij slechts één werk componeerde, een bundel vioolduo's die zijn vader aan zijn Brusselse werkgever Charles van Lorraine (gouverneur van de Oostenrijkse Nederlanden) presenteerde in de hoop er voor zijn zoon een aanstelling als zijn opvolger uit te slepen (wat niet lukte). Henri-Joseph (1758-1842, geboren en gestorven in Brussel) trad op zijn achttiende in dienst van het huis Thurm und Taxis, dat hof hield in Regensburg. In de hofbibliotheek ontdekte de Vlaamse musicoloog David Vergauwen een aantal vergeten partituren van de hand van De Croes.

Groot nieuws dus, want spoedig bleek dat De Croes heel wat meer heeft geschreven dan dat bundeltje vioolduos's. Nog groter nieuws is dat hij zich bezig hield met het schrijven voor een instrument dat we vandaag niet meer kennen, de clarinetto d'amore. Een telg uit de familie der klarinetten, als volgt beschreven in de toelichting: 'Kenmerkend en uniek voor de clarinetto d'amore is de peervormige beker. Deze creëert een zachte, smekende en bijna honingzoete toon die in een tijdperk van Duitse Sturm und Drang als bijzonder modieus ervaren werd. Het instrument raakte echter uit de mode en belandde in de vergeethoek. Wereldwijd zijn er in musea en particuliere collectie nog 69 exemplaren te vinden. Het repertoire voor dit instrument is al even zeldzaam als het instrument zelf.'

Aan dat zeldzame repertoire heeft Henri Joseph De Croes een substantiële bijdrage geleverd in de vorm van zes bundels met twaalf partia's. Partia is een andere naam voor partita, een vorm uit de barok die staat voor een suite van een variabel aantal dansante deeltjes. Bijzonder aan de Partia's van De Croes is de instrumentale samenstelling: twee klarinetten, twee altviolen en een contrabas. Zowel de klarinetten als de altviolen opereren in het middenregister, en de contrabas brengt een extra laag accent aan. Weverbergh heeft ervoor gekozen om uit deze enorme berg aan losse deeltjes een selectie te maken, waarbij hij ongetwijfeld gekeken heeft naar de muzikale kwaliteit. Op zich geen punt, maar ik zou het niet bezwaarlijk gevonden hebben om de Partia nummer 30, waarvan nu zeven deeltjes verstrooid in het programma zitten, in zijn geheel te beluisteren - dan krijgt men toch een completer beeld van de bedoeling van de componist. Dat beeld wordt verruimd op de eerste van de twee cd's, met twee symfonieën en een fagotconcert van De Croes, aangevuld met een anonieme concertante symfonie voor twee clarinetti d'amore, die stilistisch vlak bij De Croes blijkt te staan, maar vrijwel zeker niet door hem werd gecomponeerd.

 
 

Vlad Weverbergh met clarinetto d'amore (foto Carine Demeter)

De Belgische klarinettist Vlad Weverbergh (1977) doet veel meer dan musiceren. Hij was een tijdje als soloklarinettist verbonden aan deFilharmonie, het orkest van Antwerpen, maar geeft de voorkeur aan een bestaan waarin hijzelf de beslissingen neemt. Hij richtte het ensemble Terra Nova Collective op, bespelers van oude instrumenten. Maar hij stampte ook een Big Band (Vlad's Big Bite) uit de grond en een Klezhmer Ensemble (Trio Dor). Hij studeerde bij klarinetfenomeen Walter Boeykens aan het Conservatorium van Antwerpen, waar hij nu zelf docent basklarinet is. Het Terra Nova Collective musiceert op oude instrumenten, is flexibel van samenstelling (van kamermuziek tot orkest) en heeft op het label Et'cetera al een flink aantal cd's uitgebracht - dit is de achtste.

In de inleiding bij deze uitgave geeft Weverbergh aan dat zijn missie met het Terra Nova Collective ligt in het ontdekken van onontgonnen muzikale gebieden en het innoveren van het bestaande repertoire. Met deze dubbel-cd, geheel gevuld met wereldpremières wordt aan dat streven gul voldaan. Weverbergh is zelf een begenadigd klarinetvirtuoos, en heeft zich omringd met zelfgekozen muzikanten met wie hij kan lezen en schrijven. In de anonieme concertante symfonie dirigeert hij en laat hij de solopartij over aan Lisa Shklyaver, die ook al een prominente rol vervulde op zijn vorige cd, met klarinetwerken van Mozart. In de Partia's deelt hij de solo's met Diederik Ornée. Fagotsoliste Jane Gower heeft haar sporen verdiend in talloze ensembles waaronder Anima Eterna (een opname van Mozarts Fagotconcert).

Een verrassende kennismaking met De Croes junior, de liefdesklarinet, het uitgelezen Terra Nova Collective en het aanstekelijke enthousiasme van Vlad Weverbergh en zijn kompanen. Een schitterende uitgave, prachtig opgenomen en luxueus voorzien van informatie. Chapeau!


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links