CD-recensie

© Siebe Riedstra, maart 2017

Nu over Clementi. Hij is een behoorlijk cembalospeler, maar daar is ook alles mee gezegd. Zijn rechterhand is uitstekend, en tertsenloopjes zijn z'n sterke punt. Voor de rest heeft hij geen greintje smaak of gevoel - hij is alleen maar een mechanicus.
Wolfgang Amadeus Mozart aan zijn vader, brief van 16 jan. 1782
[Mozart in zijn brieven, Lucas Bunge]

In de rest van bovengeciteerde brief brengt Mozart verslag uit van het verloop van de wedstrijd die keizer Joseph II organiseerde tussen hem en zijn rivaal Muzio Clementi. Clementi was een paar jaar ouder dan Mozart, maar overleefde hem ruim veertig jaar. Daardoor stond hij in de schrijfwijze van zijn ruim honderd pianosonates in zijn latere decennia hoorbaar onder invloed van Beethoven. Toen hij zijn laatste pianosonate pende, het hier opgenomen opus 50 nr. 3, was ook Beethoven al vijftien jaar dood. Niettemin een aardig idee om die wedstrijd uit 1782 op een cd nog eens dunnetjes over te doen. De uitslag blijkt voorspelbaar: de late Mozart - KV 570 is de voorlaatste schepping in het genre - wint glansrijk van de late Clementi. In zakelijk opzicht won Clementi posthuum van Mozart. Hij verdiende een fortuin als muziekuitgever en pianobouwer.

De Franse pianiste Vanessa Wagner (1973) maakte vrij laat kennis met de fortepiano. Ze deed dat op aandringen van dirigent Xavier Roth die haar in 2011 uitnodigde om met zijn orkest Les Siècles het Tweede pianoconcert van Theodore Dubois op te nemen. De kennismaking beviel en zo besloot ze om op één en dezelfde cd de confrontatie aan te gaan van een historisch instrument met een moderne Yamaha. Het historische instrument dat ze hier kiest is geen product van de pianobouwer Clementi, het is gemaakt door de Weense firma Brodmann in 1814. Wagner bespeelt de beide instrumenten om en om. Eerst de Fantasie in d plus de Sonate in Bes van Mozart, vervolgens de beide sonates van Clementi. De tegenstelling die we horen beperkt zich dus in eerste instantie tot die tussen de beide piano's. Het enige dat daarbij kan storen is het verschil in stemming - de Brodmann staat een ongeveer een kwarttoon lager.

Vanessa Wagner heeft al de nodige cd's opgenomen; haar Debussy-album is hier door Maarten 't Hart gul besproken. Hij roemde haar virtuositeit, en terecht. Aan muzikaal inzicht ontbreekt het haar evenmin, en de beide instrumenten zijn in exact dezelfde weldadige akoestische verhoudingen opgenomen - bij de Yamaha hoort men in de verte het stommelen van het pedaalmechaniek. Alleen heeft Wagner de wat gedateerde gewoonte om snelle figuren niet strak te spelen maar enigszins te haasten - een erfenis van Alfred Cortot wellicht? Het zal de een een zorg zijn, de ander kan er niet tegen. Hoe dan ook is dit een mooie gelegenheid om van al die pianosonates van Clementi de laatste en wellicht de mooiste te leren kennen. De mythe van de verlaten Dido heeft tientallen operacomponisten geïnspireerd, van Purcell tot Berlioz. Het maakte ook in Clementi het nodige los, vooral in de langzame delen, en zeker in de interpretatie van Vanessa Wagner. En toch.... als Mozart boven het Adagio van zijn Sonate nu ook eens 'Didone abbandonata' had gezet?

index