CD-recensie
© Siebe Riedstra, februari 2013
Casella: Suite in C, op. 13 – Concert voor orkest op. 61 – Pagine di Guerra op. 25bis
Orchestra Sinfonica di Roma o.l.v. Francesco La Vecchia
Naxos 8.573004 • 70' •
Opname: juni en juli 2011, ORS Studios, Rome (Pagine en Concerto); oktober 2011, Auditorium di Via Conciliazione, Rome (Suite)
Pakweg een halve eeuw geleden kenden we de naam Alfredo Casella alleen maar uit de boeken, maar werd zijn muziek niet meer gespeeld en al evenmin opgenomen. Dat had ongetwijfeld te maken met het feit dat Il Duce Mussolini misbruik maakte van de mondiale faam van de componist, en hem als voorbeeld van het nieuwe Italia naar voren schoof. Casella’s reputatie was na de oorlog, en al helemaal na zijn dood in 1947 geen stuiver meer waard. De muziek van de eens zo gevierde gastdirigent van het Concertgebouworkest kwam in Amsterdam, en in de rest van de wereld, niet meer tot klinken.
Een jaar of twee jaar geleden startten zowel Naxos als Chandos met een serie cd’s met de orkestwerken van Alfredo Casella. Dit is de vijfde aflevering van Naxos, na de drie symfonieën en het celloconcert. Alfredo Casella werd geboren in 1883, het sterfjaar van Wagner en Bruckner, en het geboortejaar van Anton Webern. De jonge Alfredo was een uiterst begaafd ventje en werd al op zijn dertiende naar Parijs gestuurd om te studeren bij Gabriel Fauré. Casella was niet alleen componist, maar ook pianovirtuoos en dirigent; hij trad op met alle grote orkesten van Europa en Amerika. Ook in Nederland was hij meermalen te gast bij het Concertgebouworkest, en voor het 50-jarig jubileum van het orkest in 1938 schreef hij zijn Concert voor Orkest. Ondanks het feit dat zijn Franse echtgenote van joodse afkomst was, had hij veel waardering voor de fascistische hervormingen van Mussolini. Tegelijkertijd brak hij een lans voor de werken van Schoenberg. Het Concert voor Orkest is inmiddels ook verschenen op Chandos, en vergelijking leidt tot de nogal voor de hand liggende conclusie dat het gelegenheidsorkest uit Rome zijn best doet, en een degelijke prestatie levert, maar geen partij is voor de BBC Philharmonic.
Het belang van deze uitgave zit hem dan ook in de beide overige werken. De driedelige Suite in C dateert uit 1909/10 en lijkt in niets op de neobarokke conterfeitsels van Grieg of Reger die enkele decennia eerder in de mode waren. Met een lengte van ruim 25 minuten is dit een werk van bijna symfonische aspiraties dat in zijn dansante karakter ook een balletsuite zou kunnen zijn. De Italiaanse barok wordt hier op een unieke manier gecombineerd met Casella’s uitgesproken liefde voor Mahler, die in die periode zijn componeren beheerste. De Pagine di Guerra vormen een weerslag van de indrukken die de Eerste wereldoorlog op Casella maakte. In hun oorspronkelijke vierdelige vorm voor twee piano’s waren ze een echo van het bioscoopnieuws dat toentertijd door pianobegeleiding werd onderstreept. Korte vignetten waarin hij die nieuwe en schokkende indrukken vastlegde. In 1918 maakte de componist een versie voor groot orkest en voegde er een vijfde deel aan toe. Alweer twee partituren die we in de concertzaal nooit zullen ontmoeten, en die treffend illustreren dat Casella als een spons opzoog wat hij om zich heen hoorde, van Mahler tot Debussy en Schönberg. Terloops wordt eveneens duidelijk dat hij kon orkestreren als de beste. Een waardevolle aanvulling op de discografie van het ondoorgrondelijke fenomeen Casella.