CD-recensie

© Siebe Riedstra, december 2009

Carter – Werken voor koor

Tarantella, voor mannenkoor en piano vierhandig (1936).

Let’s Be Gay, voor vrouwenkoor en twee piano’s (1937).

Emblems, voor mannenkoor en piano (1947).

Heart Not So Heavy As Mine, voor gemengd koor (1939).

Musicians Wrestle Everywhere, voor gemengd koor (1945).

To Music, voor gemengd koor (1937).

The Defense of Corinth, voor spreker, mannenkoor en piano vierhandig (1941).

Harvest Home, voor gemengd koor (1937).

Andreas Grau en Götz Schumacher (piano), SWR Vokalensemble Stuttgart o.l.v. Marcus Creed.

Hänssler Classic CD 93.231 • 59' •

Elliott Carter (1908) componeert al meer dan 75 jaar en is tot op de dag van heden uiterst productief. Hij mag tot de belangrijkste hedendaagse componisten gerekend worden die de twintigste eeuw heeft voortgebracht, en sinds de publikatie van zijn Cellosonate uit 1948 schrijft hij in een moderne toontaal die in alle opzichten lijkt op die van de serialisten van de jaren vijftig en zestig, maar toch geheel zonder dat systeem tot klinken komt. Carter was geen wonderkind, en hij heeft hard moeten vechten om zijn geheel eigen geluid te vinden. Het is alleen al om die reden interessant om kennis te maken met de werken die hij schreef vóór 1948. Deze cd biedt ons daartoe een uitgelezen gelegenheid.

	Elliot Carter

Elliott Carter was de zoon van een welgestelde zakenman, die door zijn vader in de gelegenheid werd gesteld om na zijn opleiding aan de Universiteit van Harvard zijn studie te vervolgen bij de fameuze Nadia Boulanger in Parijs. Acht jaar lang volgde hij haar lessen, en in die jaren bestudeerde hij de werken van middeleeuwse componisten. Zowel in Harvard als in Parijs organiseerde hij uitvoeringen van die oude muziek. Het hoeft dus niet te verbazen dat een groot deel van zijn muziek uit die periode voor koor is geschreven. Nog opvallender is dat hij in de rest van zijn leven geen noot meer voor koor heeft geschreven.

Alle werken die hij niet heeft afgekeurd – sommige heeft hij niet of pas jaren later gepubliceerd - staan op deze cd. Ze vallen uiteen in twee categorieën, koorwerken voor gemengd koor en werken voor mannen- of vrouwenkoor met begeleiding van piano vierhandig of twee piano’s. Emblems vormt een uitzondering, dat is een driedelig concert voor piano en mannenkoor, hoewel de piano pas in het tweede deel zijn entree maakt. De piano heeft hier geen begeleidende functie, maar vormt een onafhankelijk element. Voor de andere werken met piano geldt dat ze voor praktisch gebruik zijn gecomponeerd. De Tarantella voor mannenkoor en piano vierhandig was jarenlang een succesnummer van de Harvard Glee Club.

In 1937 organiseerde Carter een madrigaalkoor in New York, waarmee hij niet alleen bovengenoemde transcripties van middeleeuwse muziek uitvoerde, maar waarvoor hij ook begon aan de compositie van een eigen Madrigal Book. Twee van die madrigalen zijn uiteindelijk gepubliceerd, To Music en The Harvest. De taal van deze werken herinnert aan Engelse tijdgenoten als Britten, Tippett en Howells. To Music is een juweel van een stuk, waarin de polyfonie van vier tot zeven stemmen uitwaaiert waarboven dan nog een eenzame solosopraan zweeft. Dit stuk is in zijn eentje de aanschaf van deze uitgave waard. Van eenzelfde allure zijn de beide zettingen van gedichten van Emily Dickinson, Heart Not So Heavy As Mine en Musicians Wrestle Everywhere.

Het SWR Vokalensemble Stuttgart stond in lang vervlogen tijden onder leiding van Marinus Voorberg, in ons land bekend door ‘zijn’ NCRV Vokaal Ensemble – in de jaren tachtig ontbonden. Sinds 2003 staat het koor onder leiding van de Brit Marcus Creed. Zowel koor als dirigent hebben een reputatie te verliezen wanneer het om de uitvoering van nieuwe muziek gaat. Andreas Grau en Götz Schumacher vormen een pianoduo dat zijn sporen ruimschoots verdiend heeft in het eigentijdse repertoire. Dit zijn definitieve uitvoeringen, uitstekend op cd gezet door de technici van de Südwestfunk. De vruchtbare samenwerking tussen het label Hänssler en de SWR is een prachtvoorbeeld van Publieke Omroep op zijn best.

index