CD-recensie
© Siebe Riedstra, juli 2010
 |
Briggs: Mass for Notre Dame – I will lift up mine eyes – The Trinity College Service (Magnificat & Nunc dimittis) – Te Deum Laudamus – O lord, support us – Orgelimprovisaties.
David Briggs, orgel (Gloucester Cathedral), The Choir of Trinity College, Cambridge o.l.v. Stephen Layton.
Hyperion CDA67808 • 73' •
Zowel Stephen Layton als David Briggs ontvingen hun muziekopleiding op de orgelbank van King’s College, Cambridge. Layton ontwikkelde zich tot een van de beste koordirigenten van deze tijd – hij was een tijdlang chef-dirigent van het Nederlands Kamerkoor - en volgt wijlen Richard Hickox dit jaar op als dirigent van het City of London Sinfonia. Briggs (1962) was acht jaar lang organist van Gloucester Cathedral, en is nu een orgelvirtuoos die inmiddels geen vaste positie meer (nodig) heeft en zich vestigde in de Amerikaanse staat Massachusetts (bij Boston). Beide mannen waren als jongens oorgetuige van de overweldigende improvisatiekunst van de Franse organist Pierre Cochereau (1924-1984), een ervarig die diep in hun muzikale denken is verankerd en de nodige sporen heeft nagelaten.
De improvisaties van Cochereau op het orgel van de Notre Dame in Parijs waren – en zijn nog steeds – legendarisch. Veel er van is op – soms primitieve wijze – vastgelegd op geluidsdragers en vraagt er dus om om getranscribeerd te worden, een werk waarvoor een monnikengeduld vereist is. Over één minuut muziek zit je al gauw vier uren te puzzelen. David Briggs is zo’n puzzelaar en heeft jaren besteed aan het uitwerken van een geluidsopname die een bevriende Amerikaanse organist in 1962 maakte van een improviserende Cochereau tijdens de mis. Briggs heeft de geest van die improvisaties met een beetje basismateriaal verwerkt in zijn Mass for Notre Dame, die inderdaad in de Notre Dame te Parijs voor het eerst klonk in 2002, met de opdrachtgever, het koor van Keynsham Parish Church en Briggs aan het orgel.
 |
| David Briggs aan 'zijn' geliefde orgel in Gloucester Cathedral |
Deze mis is een zogenaamde ‘missa brevis’, waaraan het Credo ontbreekt. In de contekst van deze cd wordt ze gecombineerd met improvisaties op de gebruikelijke plekken: Introit, Offertoire, Elévation en Sortie. Op de plek van het Credo is het motet Ubi caritas et amor te horen, een hommage aan die andere grote Franse componist-organist, Maurice Duruflé. Briggs weet de overdonderende sonoriteit van het orgel heel effectief met de per definitie mindere kracht van het koor te combineren, simpelweg door ze nooit samen te laten optrekken, maar door ze bloksgewijs te laten afwisselen. Zo ontstaat er een sterke stuwende werking waarbij orgel en koor als het ware wedijveren in een streven naar religieuze extase. In de verstilde momenten – het tweede Kyrie is een hartbrekend mooi voorbeeld – maakt het orgel op natuurlijk wijze het bed op voor een ontroerende engelenzang.
Het tweede gedeelte van deze cd is een Britse aangelegenheid, met motetten op Engelse religieuze teksten. De Trinity College Service, bestaande uit de lofzang van Maria – Magnificat – en de lofzang van Simeon – Nunc dimittis – werd in 2008 voor de krachten op deze cd geschreven; het is het meest recente werk van de schijf. Het Te Deum laudamus past naadloos in de liturgie door de gregoriaanse zetting unisono te volgen, slechts gesecundeerd door masieve orgelinterpuncties; zonder pauze volgt een korte improvisatie, Cochereau waardig. De cd sluit stijlvol af met een smekend O Lord, support us.
U hebt het al begrepen, dit is geen uitgave voor agnosten. Liefhebbers van – vooral katholieke – kerk-en orgelmuziek zullen echter hun hart ophalen bij deze gewijde klanken. Wat is het toch een wonder dat in het kader van religieuze muziek er steeds weer mannen en vrouwen opstaan die op een volstrekt eerlijke en nieuwe manier de oude boodschap opnieuw weten te verklanken. En wat blijft het een genoegen om uit een schurend dissonant akkoord voor zestien stemmen een stralende grote drieklank te horen uitwaaieren. Kennelijk echoën de laatste twee akkoorden van Brittens War Requiem al meer dan vijftig jaar na in het geheugen van nieuwe generaties componisten.
De cd is opgenomen in de oude ‘stek’ van David Briggs, Gloucester Cathedral. Het orgel van de Kathedraal is gelukkig met foto en dispositie vermeld in het boekje. Het is een nogal Frans klinkend instrument en Briggs kent het uiteraard als zijn broekzak. Dat is vooral in de boeiende improvisaties goed te horen. Stephen Layton is sinds 2006 Fellow and Music Director van Trinity College in Cambridge. Het is geen koor in de Engelse traditie van jongens en mannen, maar een ‘gewoon’ gemengd koor; alleen bij de alten zien we een paar mannennamen. Samen met dirigent Stephen Layton heeft het al meerdere succesvolle cd’s afgeleverd voor Hyperion. De kolossale ruimte die de opnametechnici moesten overwinnen speelt uiteraard een belangrijke rol in het uiteindelijke resultaat, maar alle medewerkers zijn erin geslaagd om deze uitgave te maken tot wat de titel belooft: een levensechte Mis voor de eenentwintigste eeuw in de Notre Dame, waar ook ter wereld.