CD-recensie

© Siebe Riedstra, juli 2019

De standaardbezetting van het klassieke pianokwintet bestaat uit piano en strijkkwartet, geheel in de traditie van het pianoconcert, dat tot ver in de achttiende eeuw (nog bij Mozart) zowel met strijkorkest als met solostrijkers uitgevoerd kon worden. Het eerste pianokwintet van duurzame faam werd geschreven door Robert Schumann in 1842, toen Brahms negen jaar oud was. De ontstaansgeschiedenis van Brahms' eigen pianokwintet is nogal curieus. In 1862 schreef Brahms een strijkkwintet met twee celli, duidelijk geïnspireerd door Schuberts beroemde strijkkwintet in C. Het werk kon geen genade vinden in de ogen van Brahms' vriend en mentor, de violist en componist Joseph Joachim, die hem adviseerde het om te werken voor twee piano's. Zo ontstond in de winter van 1863/4 de Sonate voor twee piano's op. 34b, die ook is uitgegeven; het strijkkwintet heeft Brahms helaas vernietigd. Clara Schumann, sinds 1856 weduwe van Robert Schumann en hartsvriendin van Brahms, adviseerde laatstgenoemde na beluistering van zijn sonate er een pianokwintet van te maken, en aldus geschiedde. In de zomer van 1864 voltooide Brahms het werk in zijn definitieve vorm en schiep daarmee een van zijn beste kamermuziekwerken en volgens velen het mooiste pianokwintet aller tijden.

Hoofdpersoon van deze cd is de Franse pianist Geoffroy Couteau (1979), die in het voorjaar van 2015 voor ditzelfde label de complete pianowerken van Brahms inspeelde binnen de verbluffend korte tijd van drie maanden. De box met zes cd's (LDV 170.5) kwam een jaar later uit. Nu krijgt hij de kans om de complete kamermuziekwerken van Brahms waarin de piano een rol speelt op te nemen. In ietwat gezwollen bewoordingen wordt het project in het boekje als volgt aangeprezen:

With the benevolent complicity of recording producer and sound engineer Jean-Marc Laisné, this marathon project found a home in the exceptional acoustics of the Grande Salle de L'Arsenal in Metz, for eight recording sessions scheduled from January 2018 to September 2020, featuring the Quatuor Hermès, the cellist Raphaël Perraud, the violinist Amaury Coeytaux, the clarinettist Nicolas Baldeyrou and the horn player Vladimir Dubois.

 De presentatie van het label La Dolce Volta is origineel, maar onhandig. Een soort langwerpig rechthoekig sigarenbandje met de titel omklemt een digipack, waarop alleen de naam Johannes Brahms in gestileerde letters, met de toevoeging #1. Zo'n sigarenbandje schuif je er makkelijk af, maar om het terug te plaatsen ben je even bezig. Dat is alleen maar de buitenkant, maar helaas biedt de cd ook inhoudelijk een teleurstelling: de veertig minuten van het Pianokwintet worden aangevuld met de Klavierstücke opus 76, en niet met een ander kamermuziekwerk. Daar is op zich niets mis mee, ware het niet dat die opname dezelfde is die in 2016 uitkwam in de complete werken. Wanneer dat keurig vermeld was zou men er vrede mee kunnen hebben, maar de opnamegegevens zwijgen over deze doublure in alle talen.

Zelfs dat zou vergeven kunnen worden wanneer het klinkende resultaat ons de adem zou benemen, maar dat is helaas niet het geval. Geoffroy Couteau is een uitstekende pianist die alle noten raakt, precies op de manier die Brahms heeft voorgeschreven, maar daar blijft het bij. Op basis van zijn visie op het relatief simpele opus 76 vreest men het ergste voor de werken die meer eisen stellen. In het pianokwintet heeft de opnameleider besloten dat de rol van het strijkkwartet slechts een ondergeschikte is. Een klap in het gezicht van het Quatuor Hermès, dat werkelijk beter verdient en hier geen schijn van kans krijgt. Vergelijken is altijd scheef, maar even terugluisterend naar het Belcea Quartet en Till Fellner leert dat deze partituur heel wat meer uit bevlogen musici weet te halen. Ik hou mijn hart vast voor het vervolg.

index