CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, januari 2023

Bosmans: Pianotrio in A

Chausson: Pianotrio in g, op. 3

Martin: Trio sur des mélodies populaires Irlandaises

Chekhov Trio
Et'cetera KTC 1733 • 75' •
Opname: 27-29 juni 2022, Kerk van Millegem (B)

 

Eindelijk! Een prachtopname van het Pianotrio van een van de interessantste en belangrijkste Nederlandse componisten uit de eerste helft van de twintigste eeuw: Henriëtte Bosmans. Het Chekhov Trio laat ons op hun debuut-cd kennis maken met dit werk, waarvan nu voor de allereerste keer een opname verschijnt. Zo wordt na honderd jaar - het werk verscheen in 1921 - een onbegrijpelijk en onzorgvuldig verzuim rechtgezet. Met de kwaliteit van het stuk heeft dat verzuim niets te maken gehad. Bosmans was naar eigen zeggen als componist intuïtief en impulsief, maar ze wist precies wat ze deed. In 1936 publiceerde Henk Badings een piepklein boekje over De Hedendaagsche Nederlandsche Muziek, waarin hij over Bosmans schrijft:

'Zij is de eerste Nederlandsche vrouw, die de voorste linies heeft bereikt, de linies, waar Strawinsky en Ravel vóór haar gestreden hebben. Met recht mag men haar dan ook als de eerste vrouwelijke componist van ons land beschouwen.'

Na de vioolsonate uit 1918 en de cellosonate uit 1919 is dit trio het eerste grote kamermuziekwerk van Bosmans (1895-1952). Bosmans was de dochter van de solocellist van het Concertgebouworkest, Henri Bosmans, die overleed toen zij nog geen jaar oud was. Ze ontving haar muzikale opleiding van haar joodse moeder, Sara Benedicts, een bekende concertpianiste die optrad met het Concertgebouworkest en doceerde aan het Amsterdams Conservatorium. Henriëtte was in de eerste plaats actief als concertpianiste, met vele optredens bij het Concertgebouworkest, en speelde kamermuziek met de strijkersaanvoerders van dat ensemble. Van haar Pianotrio heeft ze zelf in de loop van haar carrière meerdere uitvoeringen verzorgd.

Naast dit Pianotrio van een zesentwintigjarige presenteert het Chekhov Trio nog twee jeugdwerken: een pianotrio, gecomponeerd in de zomer van 1881 door de toen eveneens zesentwintig jaar oude Ernest Chausson, zijn opus 3. Het is een werk dat schatplichtig is aan zijn toenmalige leraar César Franck, die door Chausson werd geadoreerd en een waardige pendant van Francks schitterende Pianokwintet, het grootste kamermuziekwerk dat de rijpe Franck heeft nagelaten.

Een derde jeugdwerk stamt van Frank Martin, geboren in Zwitserland en vanaf 1946 woonachtig in Nederland. Hij schreef in 1935 een pianotrio met heel gericht het verzoek om daarin thema's uit de Ierse volksmuziek te verwerken. Toen hij het klaar had was de opdrachtgever niet tevreden, maar Martin dacht daar gelukkig anders over. Martin componeerde weinig kamermuziek, en dit trio behoort samen met het pianokwintet uit 1919 tot de veel te weinig gespeelde uitzonderingen.

Het Chekhov Trio bestaat uit Emma Rhebergen (viool), Anna Utvinenko (cello) en Fem Devos (piano). Dit is hun eerste cd, tot stand gebracht door crowdfunding, en alleen al vanwege het trio van Bosmans een gouden greep. Maar dat is niet het enige bijzondere aan deze uitgave. Wie de cd in de speler legt zal zich direct verbazen over de klank van de vleugel, die het karakter heeft van een historisch instrument. Het gaat hier om een Chris Maene Chamber Music Concert Grand, waarover de bouwer zelf het volgende heeft te melden:

'De Chris Maene Straight Strung Chamber Music Concert Grand CM//250 is niet zomaar een kortere versie van de CM//284. Met zijn smallere hamers, lichter toucher, smallere rim en dunner klankbord heeft dit model een heel eigen karakter en leunt qua klankconcept nog dichter aan tegen de mooiste historische vleugels van rond 1860, zoals een Bechstein, Blüthner of Érard, maar dan in een moderne jas. Hij is dus bij uitstek geschikt voor liedbegeleiding, kamermuziek of recitals in kleinere concertzalen.'

De klank van deze vleugel past het gekozen repertoire als een handschoen, en de balans tussen de beide strijkinstrumenten en de soms uitbundige (Chausson!) pianopartij is ideaal. Het spreekt vanzelf dat de dames van het Chekhov Trio spelen alsof hun leven ervan afhangt en de opnametechniek sluit zich er haarfijn bij aan. Uitstekende toelichtingen, ook in het Nederlands, ronden een uitgave af die nu al tot de meest belangwekkende van dit jaar mag worden gerekend.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links