CD-recensie
© Siebe Riedstra, september 2021
Boëllmann: Symfonie in F, op. 24 – Variations symphoniques (voor cello en orkest) op. 23 – Uit Heures Mystiques: Quatre Pièces brèves (voor strijkorkest) Henri Demarquette (cello), Orchestre symphonique de Mülhouse o.l.v. Patrick Davin |
 |
Deze cd verschijnt met een triest rouwrandje. Dirigent Patrick Davin overleed aan een hartaanval op 9 september 2020, vlak voor een repetitie in de Muntschouwburg te Brussel, 58 jaar oud. Davin was van 2013 tot 2018 chef-dirigent van het Orchestre symphonique de Mülhouse, en deze cd was de laatste opname die hij bij dat orkest realiseerde. Davin werd geboren in de buurt van Luik, studeerde daar aan het conservatorium en rondde zijn studie af bij Pierre Boulez en Peter Eötvös. Hij dirigeerde talloze wereldpremières van werk van o.a. Boesmans, Brewaeys, Bruno Mantovani en Jacqueline Fontyn. Davin doceerde orkestdirectie aan het Brussels Conservatorium. De toelichting bij de cd wordt voorafgegaan door een korte inleiding, waarin uitgelegd wordt dat de opname aanvankelijk zou worden uitgebracht op het label Timpani, en dat Davin op zoek was naar een alternatief, waarna de opname nu een jaar na zijn overlijden verschijnt op Fuga Libera. Eveneens op het label Fuga Libera produceerde Davin een cd van de vroeg gestorven Gabriel Dupont (1878-1914), hier door Aart van der Wal besproken.
De hoestekst maakt ons attent op het feit dat Léon Boëllmann zijn geboortejaar 1862 deelt met Claude Debussy, en overleed in hetzelfde jaar als Brahms, 1897 – hij werd slechts 35 jaar. Boëllmann werd geboren in de Elzas, en werd op zijn negende leerling van de École Niedermeyer in Parijs, waar hij studeerde bij Eugène Gigout. Hij trouwde de dochter van Gigout, bij wie het echtpaar inwoonde en die na zijn overlijden de drie kinderen adopteerde.
Boëllmann heeft ondanks zijn korte leven wereldfaam verworven met het laatste deel van zijn Suite Gothique voor orgel, een Toccata waarmee ontelbare orgelrecitals werden en worden besloten. Naast de Toccata waren de Variations symphoniques voor cello en orkest ooit zeer geliefd in kringen van cellisten. In het onvolprezen Archief van het Concertgebouworkest zien we dat dit werk daar tussen 1893 en 1919 maar liefst 22 keer op het programma stond, steeds gespeeld door een van de solocellisten: Isaäc Mossel, Leon Meerloo en Gérard Hekking. Op YouTube is te zien dat er ooit discografische belangstelling is geweest (Paul Tortelier!), en dat het nog steeds door jonge cellisten wordt gespeeld, maar hier verschijnt voor het eerst sinds lange tijd weer een volwassen opname. Cellist Henri Demarquette levert een voortreffelijke prestatie en heeft in het Franse kamermuziekrepertoire al menige interessante bijdrage geleverd op o.a. Timpani, Fuga Libera en Warner.
Boëllmann droeg zijn eerste en enige symfonie op aan Camille Saint-Saëns, en de première vond plaats in 1894 door het Orchestre des Concerts du Conservatoire de Nancy onder leiding van Joseph-Guy Ropartz. Overeenkomsten met de Derde symfonie van Saint-Saëns uit 1886 zijn dan ook niet toevallig, getuige het eerste deel met zijn sfeervolle langzame inleiding die de plaats van een langzaam deel inneemt. In plaats van een Scherzo koos Boëllmann voor een Intermède varié, een thema met zes variaties. Het derde deel bestaat uit een Récitatif et Final. In het recitatief worden herinneringen opgehaald aan de thema's van het eerste deel. Wanneer Boëllmann kans zou hebben gezien om de inspiratie die hem overkwam in het eerste deel in de beide overige vast te houden zouden we gerust van een meesterwerk mogen spreken.
Voor de dagelijkse praktijk van organisten schreef Boëllmann een tweetal bundels, geschikt voor zowel orgel als harmonium: Heures mystiques. Verschenen in 1896 bij Enoch in Parijs, en bestaande uit zo'n honderd deeltjes, geschikt voor de eredienst, onder de noemer Sortie (in- en uittochtprocessie), Offertoire (inzameling van de gaven) en Communion (communie-uitreiking). Nog in hetzelfde jaar publiceerde hij Quatre Pièces brèves pour instruments à archet extraites des Heures mystiques: Offertoire nr. 5 en 2 uit het eerste deel en Elévation nr. 4 en Sortie nr. 5 uit deel twee.
Patrick Davin heeft met deze cd een schitterend in memoriam nagelaten, niet alleen van zijn eigen vakmanschap en bevlogenheid, maar ook als pleitbezorger van deze ten onrechte vergeten componist, die net als Georges Bizet overleed op de drempel van grotere successen. Het Orchestre symphonique de Mülhouse en cellist Henri Demarquette leveren zonder meer een schitterende prestatie, geholpen door een sfeervolle opname en de waardevolle toelichting door de Zwitserse componist en musicoloog Jacques Tchamkerten.