CD-recensie

© Siebe Riedstra, september 2013

Georg Böhm (1661-1733) ontving in zijn jubileumjaar 2011 al de nodige aandacht, getuige inspelingen van Friedrich Flamme, Bernard Foccroulle en Stef Tuinstra, die ik hier allen heb besproken. Even leek Tuinstra met zijn schitterend uitgegeven ‘keyboard works’ de definitieve uitgave te hebben geleverd, maar twee jaar later komt er uit Italie een box met vier cd’s, waarop alsnog de complete klavierwerken van Böhm worden presenteerd. Twee cd’s met klavecimbelwerken en twee met orgelrepertoire. Dat het orgelwerk van Böhm op twee cd’s past wisten we al, maar het bestaan van twee cd’s vol klavecimbelmuziek is nieuws. Oplettende lezers zullen opmerken dat Tuinstra voor zijn uitgave drie cd’s nodig heeft, maar dat heeft zijn redenen. Tuinstra levert extra’s in verschillende gedaantes. Sommige werken zijn voor een tweede keer opgenomen op het historische orgel van Zandeweer, waar ook een van de elf suites voor klavecimbel, die in D, tot klinken komt. Verder laat Tuinstra horen hoe een historisch klavecimbel uit het Museum für Kunst und Gewerbe uit Hamburg klinkt in twee werken voor klavecimbel – een Praeludium in g en een Chaconne in G. Een derde factor schuilt in de omgang met de noten. Tuinstra beschouwt het bronmateriaal met een creatief oog, en vult met historisch inzicht in waar naar zijn idee ‘lege plekken’ zijn. Een mooi voorbeeld levert de start van beide uitgaven, het Praeludium in F. Tuinstra speelt dat op het grote Schnitger orgel van St. Jacobi in Hamburg. Het werk is opgezet als een Franse Ouverture, met de bekende gepuncteerde inleiding, gevolgd door een snel deel in triolengang. Tuinstra kiest ervoor om de inleiding na het snelle deel te herhalen. Stella speelt dit Praeludium op klavecimbel, en stopt na het snelle triolendeel. Beide interpretaties overtuigen. De majesteitelijke klank van het orgel vraagt om een dergelijk slot, de intiemere klank van het klavecimbel heeft genoeg aan de kortere versie.

De beide eerste cd’s zijn gevuld met elf suites voor cembalo, in vier of vijf delen volgens het patroon dat we kennen van de Franse en Engelse Suites van Bach. Böhm was feitelijk de pionier die de paden voor Bach effende in dit genre, en dat is ook meteen de oorzaak van het feit dat we die van Böhm nooit te horen krijgen. Ze worden aangevuld met losse werken en vreemd genoeg een koraalpartita over ‘Jesu, du bist allzu schöne’. Die zou je verwachten in een orgelversie, maar het feit dat die op de editie van Tuinstra ontbreekt geeft al aan dat we hier echt met een werk voor klavecimbel te maken hebben.

Simone Stella maakte eerder een opname van de complete orgelwerken van Buxtehude, eveneens uitgegeven op Brilliant en opgenomen op hetzelfde orgel. Het is een tweeklaviers instrument, gebouwd volgens barokke tradities, en geplaatst in een akoestiek die details niet verdoezelt. De dispositie vindt u onderaan deze bespreking. Stella interpreteert met inzicht en fantasie, twee ingrediënten die deze primitief genoteerde partituren hard nodig hebben. Wat deze uitgave onmisbaar maakt is de volledigheid, en daarbij spelen de beide eerste cd’s met de complete suites voor klavecimbel een cruciale rol. De aanvullende beide schijfjes met de orgelwerken laten niets te wensen over, evenals de opnametechniek. Wie wil kennismaken met de complete werken van Georg Böhm voor toetsinstrumenten heeft hier zijn eerste en enige – en zeer betaalbare – kans.

index